قرآن كريم، نسخه شفابخش بشريت و نور هدايت در ظلمتكده دردآور و دهشتناك كنونى است. مصلحان و رهبران كه سكان‏داران كشتى هدايت در اين درياى پرتلاطم هستند، هرچه با اين كتاب آسمانى آشناتر باشند، جامعه را بهتر به ساحل مى‏رسانند. آنچه در ذيل آمده، بخشى از سخنان مقام معظم رهبرى درباره اين كتاب آسمانى است.

انس با قرآن‏

رهبر معظم انقلاب درباره انس با قرآن مى‏فرمايد:

در اين فضاى آلوده ماديات، شايسته است در درياى بى كران معنويت قرآن كريم شنا كرد، تا از پليدى‏هاى دنيا پاك شد و اين، جز با انس مدام با اين كتاب آسمانى ممكن نيست.

تلاوت، مقدمه انس با قرآن‏

قرآن، كلام پروردگار مهربان است. خواندن و نگاه به آيات آن، زنگار را از دل مى زدايد و انسان با تلاوت هر آيه، پله‏اى از نردبان معنويت را طى مى كند. اين تلاوت، خود زمينه انس را فراهم مى‏آورد. مقام معظم رهبرى مدّظله در اين باره مى‏فرمايد:

من بارها گفته‏ام، باز هم مى‏گويم: ما تلاوت برجسته قرآن را در اين كشور دنبال مى‏كنيم، براى اين‏كه انس با قرآن و تلاوت قرآن در بين مردم عموميت پيدا كند. عزيزان من! بايد با قرآن انس پيدا كنيد.^[۱]

صوت زيبا، زيور قرآن‏

تلاوت اگر زيبا باشد، در اعماق وجود انسان بيشتر نفوذ مى كند. در روايت، صوت خوش زيور قرآن معرفى شده است. امام صادق عليه السلام از پيامبراكرم صلى الله عليه و آله نقل مى‏كند كه فرمود:

لِكلِّ شى‏ءٍ حِليَةٌ وحِليَةُ القرآنِ الصَّوتُ الحَسَنُ؛^[۲]

هر چيزى زيورى دارد و زيور قرآن، صداى خوش است.

مقام معظم رهبرى مدّظله درباره تلاوت زيبا مى فرمايد:

البته تلاوت قرآن با صداى خوش، كار بسيار خوبى است. روايت دارد كه امام سجاد عليه السلام- هم درباره امام سجاد عليه السلام دارد و هم درباره امام باقر عليه السلام- وقتى تلاوت مى‏كردند، كسانى كه از نزديك محل تلاوت ايشان مى‏گذشتند، زانوهايشان مى‏لرزيد و سست مى‏شد و نمى‏توانستند حركت كنند. مى‏ايستادند تلاوت قرآن را گوش مى‏كردند و وقتى حظّ خودشان را مى‏بردند، به راهشان ادامه مى‏دادند.

تلاوت قرآن با صوت خوش و با آداب كه شيوه خاصى دارد، موسيقى خاصى دارد، روش خاصى دارد، امور لازمى است. اين‏ها انسان را نزديك مى‏كند؛ اما كافى نيست. اگر بخواهيم تشبيه كنيم، اين‏طور مى‏گوييم: قرآن را به صورت بناى مُعْظمى، داراى سالن‏ها و حجره‏ها و زواياى گوناگون و اعماق فراوان در نظر بگيريد. اين عمارت وسيع و عظيم، سردر و مدخلى دارد. اگر آن مدخل را زيبا ساختيم، مردم براى ورود در آن عمارت، تشويق مى‏شوند. مدخلِ آن بناى رفيع، همين تلاوت‏هاى زيبايى است كه اين‏جا خواندند. كاشى‏كارى دَمِ در، اين تلاوت است. حال وارد شويد. اين كاشى‏كارى، بسيار لازم است. اين زيباسازىِ تلاوت، امر لازمى است.^[۳]

البته بايد قارى به اين نكته توجه داشته باشد كه تلاوت او، فقط تلفيق آهنگ‏ها نيست؛ بلكه برجسته سازى معنا، از رسالت‏هاى هنرى او به شمار مى‏آيد. رهبر انقلاب مدّظله، اين نكته را چنين بيان مى‏فرمايد:

اشكال [ديگر] اين است كه وقتى قارى و تلاوتگر ما، تلاوت مى‏كند و اين لحن‏هاى زيبا و آهنگ‏هاى خوب را فرا مى‏گيرد و مى‏خواند، تصور كند كه كار او فقط همين تلفيق آهنگ‏ها و بيان اين الفاظ، با صداى خوش و با آهنگ خوش است. اين هم يكى از اشكالات است كه اگر پيش بيايد، ضرر دارد. قارى ما وقتى قرآن را تلاوت مى‏كند، بايد آن‏چنان تلاوت كند كه گويى قرآن را دارد نازل مى‏كند به قلب مخاطب؛ … شما بايد قرآن را به گونه‏اى تلاوت كنيد كه گويى اين مفاهيم قرآنى و آيات كريمه‏ى قرآن، در حال نازل شدن بر قلب مخاطب است. آهنگ‏ها را با مضامين منطبق كردن و از آهنگ براى برجسته كردن معنا و مضمون آيه كمك گرفتن. اين آهنگ‏ها و اين نغمه‏هاى قرآنى، مهم‏ترين هنرش اين است كه بتواند كمك كند به اين‏كه آن مضمون برجسته شود و در ذهن مخاطب بنشيند.^[۴]

تهذيب، راه انس با قرآن‏

همنشينى با قرآن، سنخيتى خاص مى‏طلبد. در قرآن آمده است:

لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ؛^[۵]

جز پاكان نمى‏توانند به آن دست زنند [دست يابند].

امامان معصوم عليهم السلام در حد اعلاى طهارت، عدل قرآن محسوب مى‏شوند. هر شخص ديگرى كه بخواهد با اين اقيانوس بى‏كران ارتباط برقرار كند، بايد آلودگى گناه را از جان خود پاك كند.

رهبر فرزانه انقلاب مدّظله مى فرمايد:

با قرآن بايد مثل آينه مواجه شد؛ پاكيزه، براق و بى‏زنگار، تا قرآن در دل ما منعكس شود. قرآن بايد در جان ما انعكاس پيدا كند. اين، هميشه و براى همه نيست؛ براى كسانى است كه دلشان را با صفاى باطن و نفس پاكيزه كنند؛ با ايمان، با باور و با قبول با قرآن مواجه شوند، والّا كسانى‏كه دل معاند دارند، بناى برنشنيدن و نفهميدن دارند، نواى قرآن، كلام قرآن و پيام قرآن در دل آن‏ها اثرى نمى‏كند.

وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَيْهِمُ الْمَلائِكَةَ وَ كَلَّمَهُمُ الْمَوْتى وَ حَشَرْنا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْ‏ءٍ قُبُلًا ما كانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللهُ ...^[۶]

اگر براى برخى افراد، زمين را به آسمان بدوزى، اين دلِ ناباور و زنگار گرفته، نزديك نمى‏شود و ايمان نمى‏آورد؛ لذا قرآن را مى‏خواند، اما به قرآن نزديك نمى‏شود.^[۷]

آثار انس با قرآن‏

انس با كلام الهى داراى آثارى است. برخى از آن‏ها عبارتند از:

الف. پاسخگويى به مسائل‏

يكى از دغدغه هاى ما پاسخگويى به سوالات ما است همچنين زندگى، توأم با مشكلات است و انسان، در پى راه حل آن‏ها است. يكى از آثار انس با قرآن، ارائه همين راه حل‏ها است. مقام معظم رهبرى مدّظله در اين باره مى‏فرمايد:

البته هنوز خيلى فاصله است تا آن‏جا كه همه ملت ما، همه جوانان ما، مرد و زن ما، با قرآن انس پيدا كنند. وقتى انس با قرآن پيدا شد، آن وقت اين مجال به وجود خواهد آمد كه انسان از قرآن استفتا كند، سخن قرآن را در زمينه مسائل گوناگون زندگى بخواهد و بشنود. اين، در سايه انس با قرآن انجام خواهد گرفت، والّا اين‏گونه نيست كه هر كس قرآن را بدون هيچ انسى باز كند و يك مطلبى را از درون آن پيدا كند؛ نه، خيلى اوقات قرآن دست نمى‏دهد. دل نمى‏تواند خود را به مفاهيم قرآنى و معانى قرآنى نزديك كند؛ ولى‏

انس كه باشد، اين عملى خواهد شد. پس اين‏ها مقدمه براى انس با قرآن است.^[۸]

رهبر معظم انقلاب مدّظله، جايى ديگر، اسباب بازگشايى گره‏ها را تدبر در حكمت‏هاى قرآنى دانسته و چنين توصيه مى‏كنند:

بايد به قرآن نزديك شد. شما جوان‏هاى عزيز و همه جوان‏هايى كه اين حرف را در سرتاسر كشور مى‏شنويد، بدانيد در قرآن حكمت هست، نور هست، شفا هست. عقده‏هايى كه بر اثر چالش‏هاى موجود مادى دنيا در دل و جان انسان به‏وجود مى‏آيد، سرانگشت حكمت قرآنى مى‏تواند همه اين عقده‏ها را باز كند. اين، واقعيت است. دل‏ها را باز مى‏كند، شرح صدر مى‏دهد، اميد مى‏دهد، نور مى‏دهد، عزم راسخ براى حركت در صراط مستقيم مى‏دهد. با قرآن بايد مواجه شد و اين‏ها را گرفت.^[۹]

جوانان، سرمايه انسانى يك جامعه به شمار مى‏آيند. ايجاد تحريف و شبهه در اعتقادات اين گروه، از سلاح‏هاى دشمن است و راه مبارزه با اين حربه، انس با قرآن مى باشد. رهبر معظم انقلاب مدّظله مى فرمايد:

اگر جوان مسلمان با قرآن انس پيدا كند و فرصت تدبّر در قرآن را به خود بدهد، بسيارى از شبهات دشمنان بى‏اثر خواهد شد.^[۱۰]

ب. هدايت به نور

تنها با كمك نور معنويت و معرفت مى‏توان در اين ظلمتكده دنيايى قدم برداشت و به سر منزل مقصود رسيد. اين نور، در سايه انس با قرآن به دست مى‏آيد. رهبر انقلاب اسلامى مدّظله در اين زمينه مى‏فرمايد:

اگر با قرآن انس پيدا كنيد، مى‏بينيد كه دل و جان شما نورانى مى‏شود. به بركت قرآن، بسيارى از ظلمات و ابهام‏ها از قلب و روح انسان زدوده مى‏شود. آيا اين بهتر نيست؟ «يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور». به وسيله قرآن است كه خداى متعال مى‏فرمايد: «اللهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور».^[۱۱] به بركت قرآن است كه انسان از ظلمات اوهام، اشتباهات، خطاها و غلطها، به نور هدايت راه پيدا مى‏كند. قرآن، كتاب معرفت است. ما در زمينه زندگى، در زمينه آينده، در زمينه تكليف كنونى، در زمينه هدف از بودن و در بسيارى از زمينه‏هاى ديگر، خيلى از مسائل را نمى‏دانيم. بشر، مشحون به جهالت‏ها است و قرآن، براى انسان معرفت مى‏آورد.^[۱۲]

دستاوردهاى عظيم ديگرى در سايه انس با قرآن كريم نصيب انسان مى‏شود كه بهره‏مندى از هر يك، براى سعادت كافى است. رهبر فرزانه انقلاب مدّظله در سخنى به برخى از اين دستاوردها اشاره مى‏كرده و چنين مى‏گويد:

معرفت، نجات، سلامت، رشد و تعالى و تقرب انسان به سوى خداى متعال، از دستاوردهاى قرآن كريم است كه تنها با انس و تدبر در قرآن كريم به دست مى‏آيد.^[۱۳]

ج. تربيت صحيح‏

زنان نيمى از پيكر جامعه را تشكيل مى‏دهند. نقش آن‏ها به عنوان مادر در صلاح يا فساد جامعه قابل انكار نيست. اگر اين گروه با قرآن انس داشته باشند، بى‏ترديد آينده جامعه نيز قرآنى خواهد شد.

مقام معظم رهبرى مدّظله اين مهم را چنين بيان مى‏فرمايد:

اگر زن‏ها با قرآن مأنوس شوند، بسيارى از مشكلات جامعه حل خواهد شد؛ چون انسان‏هاى نسل بعد در دامن زن پرورش پيدا مى‏كند و زنِ آشناى با قرآن و مأنوس با قرآن و متفاهم با مفاهيم قرآن، مى‏تواند در تربيت فرزند تأثيرات زيادى داشته باشد.^[۱۴]

پیوست‌ها:

[۱] . از بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در ديدار قاريان قرآن كريم،// ۳۸۴٫

[۲] . كافى، ج ۲، ص ۶۱۵٫

[۳] . از بيانات مقام معظم رهبرى در مراسم اختتاميه مسابقات قرائت قرآن،/ ۱۰/ ۳۷۳٫

[۴] . از بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در ديدار با قاريان قرآن ۲۲/ ۶/ ۳۸۶٫

[۵] . سوره واقعه: ۷۹٫

[۶] .[ و حتّى‏] اگر فرشتگان را بر آن‏ها نازل مى‏كرديم و مردگان با آنان سخن مى‏گفتند و همه چيز را در برابر آن‏ها جمع مى‏كرديم، هرگز ايمان نمى‏آوردند، مگر آن‏كه خدا بخواهد؛ ولى بيشتر آن‏ها نمى‏دانند. سوره انعام: ۱۱۱٫

[۷] . از بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در ديدار قاريان قرآن كريم،/ ۱۰/ ۳۸۴٫

[۸] . از بيانات معظم له در جمع قاريان قرآن در روز اول ماه رمضان، ۳۱/ ۵/ ۱۳۸۸( با اندكى تصرف).

[۹]. از بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در ديدار قاريان قرآن كريم،/ ۱۰/ ۳۷۳٫

[۱۰] . از بيانات معظم له در ديدار جمعى از حافظان و قاريان قرآن نونهال و نوجوان كشور، ۲۸/ ۰۶/ ۳۸۰٫

[۱۱] . سوره بقره: ۲۵۷٫

[۱۲] . از بيانات مقام معظم رهبرى در مراسم اختتاميه مسابقات قرائت قرآن،/ ۱۰/ ۳۷۳٫( با اندكى تصرف).

[۱۳] .مراسم اختتاميه يازدهمين دوره مسابقات بين‏المللى قرآن كريم،/ ۱۰/ ۳۷۳٫

[۱۴] . از بيانات معظم له در ديدار جمعى از بانوان قرآن‏پژوه كشور، ۲۸/ ۰۷/ ۳۸۸٫( با اندكى تصرف).