۞ امام علی (ع) می فرماید:
پنج شنبه, ۱ آذر , ۱۴۰۳
سیاست‌های آموزشی
توضیح سرفصل‌ها سطح ۳
در دوره تخصصی اخلاق و تربیت اسلامی، ۳۰ واحد دروس عمومی و ۴۹ واحد دروس تخصصی و ۴ واحد پایان‌نامه در نظر گرفته شده است. عناوین دروس تخصصی عبارتند از:
فقه الحدیث
روان‌شناسی عمومی
جامعه شناسی
قواعد تفسیر
آشنایی با عرفان اسلامی
تعلیم و تربیت اسلامی
فلسفه اخلاق
متون تخصصی اخلاق
اخلاق در قرآن
اخلاق در حدیث
اخلاق در سیره عملی معصومان
اخلاق کاربردی ۱
اخلاق کاربردی۲ (اخلاق نقد و پژوهش)
بررسی تطبیقی مکاتب اخلاقی
پیرا اخلاق
مبانی و قواعد اخلاقی در اسلام (برگرفته از قرآن و حدیث)
روش‌های تربیت اخلاقی در اسلام (برگرفته از قرآن و حدیث)
انسان‌شناسی در قرآن
روان‌شناسی اخلاقی
روان‌شناسی تربیتی
اصول مشاوره و راهنمایی
فقه الاخلاق
کارورزی پژوهش
علم النفس
روش تدریس
زبان عربی معاصر۱و۲
عرفان عملی
مبانی اعتقادی اخلاق
اخلاق در نهج البلاغه
تاریخ علم اخلاق
روش تحقیق
آشنایی با نسخ خطی اخلاقی
نجوم
کارگاه عرفان های نو ظهور
آیین نگارش و نویسندگی
پایان‌نامه
********************************************
توضیح سرفصلهای آموزشی
اینک به توضیح مختصر برخی از محورهای درسی این دوره تخصصی می‌پردازیم:
۱.عقاید
هر حرکت و سلوک هدفمند، نیازمند مبانی اعتقادی محکم درباره راه و مقصد است. سلوک دینی و معنوی نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ برای مثال، اگر از نقش مهم توسل به ساحت مقدس اهل بیت : سخن به میان می‌آید، لازمه توسل صحیح و مؤثر، شناختی صحیح و عمیق از مقام رفیع اهل بیت : در عالم خلقت است.
به همین دلیل مباحث اعتقادی – هر چند در میان دروس عمومی- مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر آن، دروسی نیز برای تحکیم مبانی فکری دانش پژوهان در نظر گرفته شده است؛ از جمله: مبانی اعتقادی اخلاق ( ۲ واحد)، آشنایی با عرفان اسلامی (۲ واحد).
۲. قرآن و اهل بیت :
هیچ حرکت اخلاقی و معنوی، بدون توجه و تمسک به دو یادگار بی بدیل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله (یعنی دو ثقل شریف قرآن و اهل بیت۸نتیجه بخش نخواهد بود؛ لذا اگر قرار است مباحث اخلاقی و تربیتی دینی به طور تخصصی مورد کنکاش قرار گیرد، گام به گام باید با نور این دو مصباح الهی حرکت کرد. به این منظور، واحدهای متعددی برای ارتباط بیشتر دانش پژوهان با قرآن و اهل بیت علیهم السلام در نظر گرفته شده است که از آن جمله‌اند:
اخلاق در حدیث (۴ واحد)، انسان شناسی در قرآن (۲ واحد)، قواعد تفسیر قرآن (۲ واحد)، مبانی و قواعد تربیت اخلاق در اسلام (برگرفته از قرآن و احادیث، ۲ واحد).
اخلاق در سیره معصومان : (۲ واحد)، فقه الحدیث (۲ واحد)، فقه الاخلاق (۲ واحد) .
۳. پیرا اخلاق (طب و اخلاق)
اصلاح نفس و تعادل روحی، با اصلاح جسم و تعادل جسمی ارتباطی تنگاتنگ دارد. سیره عالمان اخلاقی پیشین بر این بوده است که به جنبه‌های جسمی و روانی متربیان خود نیز بی توجه نباشند. آنان سلوک حقیقی و کامل را بدون توجه صحیح به طب و حکمت اسلامی تعریف نمی‌کردند.
مهم‌تر از آن، مبانی معرفتی صحیح و عمیقی است که از طریق طب و حکمت، درباره انسان و نفس انسانی به دست می‌آید. مراتب ابتدایی و در عین حال، مهمی از معرفت نفس – مانند شناخت ارواح و قوای انسان و دردها و درمان‌های آن –به طور کامل در حکمت اسلامی موجود است.
متأسفانه این مسائل کمتر مورد توجه اخلاق پژوهان و اخلاق نویسان معاصر بوده است؛ در حالی که بزرگان اخلاق و معنا، بر این باور بوده‌اند که با سلامتی جسم و تعادل مزاج، راه تهذیب نفس، بسی آسان‌تر و نزدیک‌تر خواهد بود.
به این منظور دروس طب و اخلاق (۲ واحد) و علم النفس (۲ واحد) در نظر گرفته شده‌اند.
۴. مکاتب و نحله های اخلاقی غیر اسلامی و غیر دینی
بنا بر آنچه در دروس رشته تخصصی اخلاق و تربیت اسلامی در نظر گرفته شده است، اخلاق پژوه علاوه بر آشنایی با منابع اصلی اخلاق پژوهی و متون کهن و مرجع اخلاق اسلامی، باید از آموزه‌های اخلاقی سایر ادیان الهی و حتی مکاتب غیر دینی نیز آگاهی داشته باشد. به این منظور، دروس بررسی تطبیقی مکاتب اخلاقی (۲ واحد) و تاریخ علم اخلاق (۲ واحد) در نظر گرفته شده است.
۵. پژوهش‌های جدید
به یقین، پژوهش‌های‌غربی انجام گرفته در حوزه اخلاق و انسان، نه کاملاً صحیح است و نه کاملاً مورد تأیید؛ در عین حال نمی‌توان یکباره چشم از همه آن‌ها فرو بست و به آن‌ها بی توجه بود؛ به دو دلیل:
نخست آنکه برخی پژوهش‌های علمی در حوزه روان آدمی (نه در جنبه ملکوتی روح انسان)؛ به عقیده و مرام خاصی وابسته نیست و مشترک بین اصل وجود آدمی است؛ لذا تحقیقات انجام یافته درباره روان انسان هر چند بدون نگاه دینی باشد، خالی از فایده نیست. البته به یقین، بدون نگاه دینی صحیح، این پژوهش‌ها در بسیاری موارد ناقص و حتی خطا خواهد بود که تشخیص سره از ناسره آن، بر عهده متخصصان دین است.
دوم آنکه حتی بر فرض اینکه پژوهش‌های روان‌شناسانه غربی، فاقد هر مطلب مفید و صحیحی باشد، باز هم به عنوان یک ایده و نظام علمی در مقابل اسلام، باید مورد توجه قرار گیرد. یک اخلاق پژوه اسلامی و حوزوی نمی‌تواند بدون توجه به جریان‌های مقابل و معارض و بدون توانایی پاسخ گویی به آن‌ها در ایفای مسئولیت خود، موفق باشد.
به این منظور دروس زیر برای اخلاق پژوهان در نظر گرفته شده است؛
روان شناسی عمومی (۲ واحد)، روان شناسی تربیتی (۲ واحد)، روان شناسی اخلاق (۲ واحد)، فلسفه اخلاق (۲ واحد).
۶. دروس کاربردی
یکی از آفات محیط‌های علمی، غوطه‌ورشدن در علم و عدم توجه به کار بردن آن، و عملیاتی کردن آن است. اخلاق پژوهی نیز از این آفت به دور نیست و ممکن است غوطه‌ور شدن در بعد علمی آن، اخلاق پژوه را از موضوع اصلی این علم که «انسان» است، غافل کند. در مرکز تخصصی اخلاق برای اجتناب از چنین آفتی، راهکارهایی تعبیه شده است که یکی از آن راه‌کارها ارائه دروسی است که جنبه کاربردی آن کاملاً مشهود و آشکار است از جمله:
اخلاق کاربردی ۱ و ۲(۴ واحد)، اصول مشاوره و راهنمایی (۲ واحد)، و متون تخصصی اخلاقی (۴ واحد).
امتیاز مهم:
همان گونه که ملاحظه می‌کنید در تدوین عناوین آموزشی این دوره، سرفصلهای متعدد و جامعی در نظر گرفته شده است. هر یک از این عناوین، ممکن است در مجامع علمی دیگر – به صورت مختصر یا مفصّل – ارائه و تعلیم شود؛ ولی امتیاز بزرگ این دوره آموزشی گردآوری این عناوین و چینش حساب شده‌ای است که پس از طی دوره، حرکت علمی و عملی را در اخلاق‌پژوه نتیجه می‌دهد و از این جهت، بدیع و بی‌سابقه است.
تمامی حقوق این سایت برای بنیاد علمی فرهنگی هاد محفوظ است.
