محو دلدار : بحثی پیرامون امام زمان(عج)(  خُلُق  ۱۸)

برگرفته از سخنرانی آیت الله ناصری دامت برکاته

بسم الله الرحمن الرحیم…

حضرت اميرالمؤمنین علیه السلام در خطبه ۱۵۲ نهج‌البلاغه مي‌فرمايد: وَ إِنَّمَا الْأَئِـمَّةُ قُـوَّامُ اللهِ عَلَى خَـلْقِهِ وَ عُرَفَـاؤُهُ عَلَى عِبَـادِه‏؛^۱

ائمه اطهار علیهم السلام ، قوّام‌ الله علي خلقه هستند. قوام عالم وجود منوط به وجود حضرت بقيـة الله است. در هر زماني، قوام عالم وجود، منوط به وجود امام آن زمان است؛ در زمان حضرت اميرالمؤمنين علیه السلام قوام عالم وجود به وجود آن بزرگوار بود. در زمان حضرت امام حسن علیه السلام همين‌طور و الآن نیز قوام عالم به وجود حضرت بقيـة ‌الله اعظم است. لذا در روایت است:

لَوْ بَقِيَـتِ الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ لَسَاخَت‏؛^۲

اگر حجت بالغه حق كه روح عالم وجود است نباشد عالم وجود فرو می‌ریزد. ائمه اطهار علیهم السلام، اركان عالم وجود در جميع موجودات‌، نه فقط منظومه شمسي، هستند. كهكشان راه شيري، ‌هزاران منظومه دارد. اين منظومه شمسي كه در آن هستيم، حدود هفت ميليارد جمعيت در گوشه‌ای از آن وجود دارد، همه ‌هزاران منظومه شمسي، براي يكي از كهكشان‌ها است؛ در حالی ميليون‌ها كهكشان وجود دارد. خدا مي‌داند هر كهكشان چند منظومه دارد؟ قوام و اركان بقای تمام آن‌ها بوجود حضرت بقيـة‌ الله اعظم است.

منظور از قسمت دوم فرمایش اميرالمؤمنين -وَ عُرَفائُهُ عَلي عِباده- آگاهان، مراقبان و مربيان عالم وجود هستند؛ يعني الآن حضرت بقيـة ‌الله مراقب و مربي و آگاه بر عالم وجود است و چنين نفعي برای عالم وجود دارد. نفع امام زمان به اين نيست كه چند استخاره براي افراد بكند، يا يك مشورتي را جواب بدهد، يا گرفتاري‌اش را رفع بكند. نفع امام زمان، همگاني است، و به همه جا احاطه و اشراف دارد. امام زمان بر جميع منظومه‌ها و عوالم سيطره دارد؛ محيط است، مدير است، مدبر است.

 در ادامة خـطبه، حضرت اميرالمؤمنين علیه السلام می‌فرماید:

وَ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَهُمْ وَ أَنْكَرُوهُ؛

داخل بهشت نمي‌شوند، مگر آن‌هايي كه امام شناس باشند، دوست امام زمان باشند. حضرت مي‌فرمايد: «وَ لا يَدْخُلُ الْجَنَةِ اِلّا مَنْ عَـرَفَهُمْ وَ عَرَفُوه؛ داخل بهشت نمی‌شود، مگر كسي كه امام زمان، او را بشناسد و آن‌ها هم امام زمان را بشناسند» «وَ لا يََدْخُلُ النّار إلّا مَن اَنكَرَهُم و اَنْكَروه؛ داخل جهنم نمي‌شود، مگر کسی كه منكر وجود امام زمان باشد؛ و آنان او را نپذیرفته باشند».

آن‌ها به بهشت نمی‌روند و داخل آتش مي‌شوند. در روایتی رسول اکرم‌صلی الله علیه و آله درباره کیفیت استفاده مردم از امام غایب مي‌فرمايد: «إنهم ليستضيئون بنوره‏» تمام موجودات، از نور ولايت استفاده مي‌كنند «و ينتفعون بولايته» و عالم وجود به وسيله ولايت و دوستي‌اش، نفع مي‌برند. سپس حضرت فرمود: «كانتفاع الناس بالشمس و إن تجلاها سحاب»^۳ مثل خورشيدي كه در پس ابر است، و مردم از آن استفاده مي‌كنند؛ امام زماني كه در پس پرده غيبت است، همين‌طور از او استفاده مي‌كنند.

اين فرمايش نبي اكرم است و قريب به مضمون اين روايت را سایر ائمه اطهار علیهم السلام تا خود حضرت بقيـة ‌الله علیه السلام هم فرمودند. از حضرت بقيـة‌ الله نقل شده است که فرمود:

وَ أَمَّا وَجْهُ الِانْتِفَاعِ بِي فِي غَيْبَتِي فَكَالِانْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَيَّبَهَا عَنِ الْأَبْصَارِ السَّحَاب‏؛^۴ حضرت بقيـة‌ الله می‌فرماید: من كه در پس پرده غيب قرار گرفته‌ام، استفاده عالم وجود از من، مثل استفاده كردن از خورشيدي در پس ابر است. در زيارت آن حضرت، شما اين طور مي‌خوانيد:

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ اللهِ؛^۵ سلام بر تو ای نور خدا.

در معناي نور گفته‌اند:

الظاهر في نفسه و المُظْهِرُ لغيره؛

هم خودش آشکار و پيدا است و هم سبب آشکار شدن اشیای دیگر می‌شود؛ مانند چراغي كه هم خودش پيدا است و چيزهاي ديگري هم به وسيله آن نمايان مي‌شود؛ يعني هرچه بخواهيد در هر بعدي از ابعاد ترقي و تعالي داشته باشید، به وسيله امام زمان علیه السلام است. اگر معنويات را مي‌خواهي، از طريق حضرت، ماديات را مي‌خواهي از طريق حضرت؛ همین طور، ابعاد اقتصادي، اجتماعي، سياسي هر بعدي از ابعاد را كه دنبالش هستي، به وسيله حضرت بقية‌ الله امکان دست‌یابی به آن‌ها فراهم می‌شود.

اين يك معنا، معنای دیگر این‌که بقای عالم وجود به وسيله نور است. انسان، موجودات را به وسیله نور مي‌بيند و اگر نور نباشد، موجودي را نمي‌بيند. به عبارت دیگر، امام زمان علیه السلام روح عالم وجود است، اگر روح نباشد، جسمي نيست، حركتي نيست، ترقي و تعالي نيست؛ لذا از اين جمله زيارت مي‌‌توانيم استفاده كنيم كه حضرت بقیة الله علیه السلام روح عالم وجود است؛ همان طور که در اين زمينه روايات متعددي است که مي‌فرمايد:

وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَسَاخَتِ الْأَرْضُ بِـأَهْلِهَا؛^۶

حضرت سجاد علیه السلام به ابوحمزه مي‌فرمايد: «خدا رزق هر كسي را بين طلوعين تقسيم مي‌كند» و حضرت مي‌فرمايد: «حضرت حق، رزق بنده‌ها را قبل از آفتاب به دست ما بین مخلوقاتش تقسيم مي‌كند». دقت بفرماييد:

لا تَنامَنَّ قَبلَ طُلوعِ الشَمس فَاِنّي اكرهها لَكَ إِنَّ اللهَ يُقَسِّمُ فِي ذَلِكَ الْوَقْتِ أَرْزَاقَ الْعِبَادِ عَلَى أَيْدِينَا يُجْرِيهَا؛^۷

اين روايت، روايت معتبری است و در روایات، قريب به اين مضامين هم وجود دارد. در روايت ديگري است كه حضرت بقیة الله به محمد بن عثمان فرمود:

بِي يَدْفَعُ اللهُ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِي وَ شِيعَتِي؛^۸

به وسيله من، خدا بلا را از شيعيان و دوستانم برطرف مي‌كند. در زيارت حضرت می‌خوانیم:

إِرَادَةُ الرَّبِّ فِي مَقَادِيرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَيْكُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُيُوتِكُم‏؛^۹

اراده پروردگار، در مدیریت امور، به سوی شما نازل و از خانه شما صادر می‌شود.

الان هم اراده رب در مديريت عالم وجود در هر بعدي از ابعادش به حضرت بقیة الله اعظم محول شده است و امام زمان، چنين موقعيتي در عالم وجود دارد.

معارف، همه از آن ناحيه است، جنبه‌هاي اقتصادي از آن ناحيه است، فهميدن مطالب سياسي از آن ناحيه است. هر چيزي كه مي‌‌خواهي از حضرت بقیة الله مي‌تواني استفاده بكني. نماينده حضرت حق در عالم وجود، از هر جهت امام زمان است. خود حضرت مي‌فرمايد:

فَإِنَّا يُحِيطُ عِلْمُنَا بِأَنْبَائِكُمْ وَ لَا يَعْزُبُ عَنَّا شَيْ‏ءٌ مِنْ أَخْبَارِكُم‏؛^۱۰

حضرت بقیة الله مي‌فرمايد كه اين عالم وجود، اين موجودات، اين آدم‌ها، هر عملي كه انجام بدهند از نظر ما مخفي نيست. «اِنّا يُحيطُ عِلمُنا بِأَنْبائِكُم» ما به خبرهاي شما آگاهي داريم؛ يعني هر یک از انسان‌ها، هر كجاي دنيا، هرچه بگويند امام زمان مي‌شنود و مي‌بيند و مي‌داند. خيال‌ها و فكرهايي را كه در ذهن ما و فكر ما مي‌گذرد، حضرت مي‌داند و مي‌بيند. اين است معناي امامت. ما چنين امام و ملاذ و ملجأي داريم. اهل‌بيت عصمت و طهارت علیهم السلام این چنین هستند.

من دیده‌ام بنده‌هاي خوب خدا را که در اثر اطاعت و فرمانبرداري‌شان، از گذشته و آينده خبر مي‌دادند که مثلاً تو فلان روز فلان حرف را زدي؛ نبايد مي‌زدي، یا فلان روز اين طور مي‌شود. اشخاص اين چنین كه در اثر اطاعت و فرمانبرداري حق به اين درجه رسيدند، آن وقت چگونه امام اولياي الهي بالاتر از آن‌ها نباشد؟! چطور امامزاده‌ها ندانند؟! چطور ائمه اطهار ندانند؟! حتماً مي‌دانند.

حضرت مي‌فرمايد:

إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِـذِكْرِكُم‏؛^۱۱

من شما را رها نكرده‌ام، شما در نظر من هستيد و من شما را فراموش نمي‌كنم. «و لولا ذلک لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاء»^۱۲ اگر شما را فراموش مي‌كردم، بلا شما را فرا مي‌گرفت و دشمن‌ها شما را پایمال مي‌كردند. الآن شما ببينيد در ممالك همجوار، مسلمان‌ها هركدام به چه گرفتاري‌هاي شديدی مبتلا هستند؟ به چه خونريزي‌ها و چه ناراحتي‌هايي مبتلا هستند؟ تنها مملكتي كه الحمدلله رب العالمين در دنيا به نام مملكت امام زمان است، ايران است. خدا را قسم مي‌دهيم به عزت محمد و آل محمد علیهم السلام از قاطبه مسلمان‌ها در سراسر دنيا رفع گرفتاري و پريشاني بشود. آن‌ها هم برادر ما هستند، و لو سني‌اند. قبله‌مان يكي است، بسیاری از احكام ما يكي است؛ ولی بر مسأله ولايت اختلاف داريم که به جاي خود و بين خودمان است؛ اما چرا دشمنان مسلط باشند؟ وقت افطار دعايشان كنيد كه خدا به حق محمد و آل محمد علیهم السلام و به حق اشك‌هاي چشم امام زمان دست این دشمن‌ها و ابر قدرت‌ها را از سر مسلمانان كوتاه كند. حضرت مي‌فرمايد من شما را فراموش نمي‌كنم. فيوضات من هر لحظه شامل حال شما مي‌شود؛ ولی شما هم خدا را فراموش نكنيد، ولايت را فراموش نكنيد. اين آثار که گفتیم، دربارة جنبه‌هاي مادي است؛ جنبه‌هاي معنوي آن نیز هست.

وَ بِمُوَالَاتِكُمْ تُقْبَلُ الطَّاعَةُ الْمُفْتَرَضَةُ وَ لَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْوَاجِبَة؛^۱۳

در زيارت جامعه می‌خوانیم:

وَ بِكُمْ يُمْسِكُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِه؛^۱۴

اين، مختصري از منافع وجودی امام زمان در عالم وجود است كه از وجود مقدس آن بزرگوار با آن‌كه در پس پرده غيب هست، منافع كلي بر عالم وجود و منافع شخصي بر دوستان و شيعيانشان دارد.

تذکر آخر اين‌که توسلات ما، به وجود مقدس حضرت باشد. گدايي كردن پيش آقا خرج ندارد. هر چيز مي‌خواهي، از خدا و از امام زمان بخواه. از دعا نگذريد. دعا خيلي اثر دارد؛ خود دعا، عبادت است؛^۱۵ به ویژه توسل به امام زمان وقت و بی‌وقت، را فراموش نكنيد. می‌گویند: كسي كه در خانه‌اي را كوبيد و زياد در زد، بالاخره در را باز مي‌كنند. ^۱۶ در خانه امام زمان را بزن. خدا مي‌داند كريم است، آقا است، مهربان است.

كسي كه مي‌خواهد مشرف بشود، بايد سنخيت داشته باشد. نور و ظلمت با هم تباين دارند. ماده و تجرد، با هم تباين دارند. نمي‌شود با هم التيام و همراهی پيدا بكنند. من كه صفات رذيله در وجودم است، چطور مي‌توانم با نور مطلق تماس پيدا بكنم. بايد ايجاد سنخيت بشود. ايجاد سنخيت، با يك توبه حل مي‌شود. برادر! با كريمان كارها دشوار نيست.

خدا را قسم می‌دهم به عزت محمد و آل محمد علیهم السلام که همه ما را از دوستان واقعی و علاقه‌مندان حقیقیشان قرار دهد.

پی نوشت

1.  نهج‏البلاغه، ص ۲۱۲٫

2. بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۲۸٫

3. إعلام‏الورى، ص ۳۹۷٫

4. بحارالأنوار، ج  ۵۲، ص ۹۲٫

5. بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵، زیارت امام زمان در روز جمعه.

6. بحارالأنوار، ج ۵۷، ص۲۱۲٫

7. بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۲۳٫

8.  بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۰٫

9.  كافي، ج ۴، ص ۵۷۷٫

10. بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۷۴٫

11.  بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۷۴٫

12.  همان

13.  الفقيه، ج ۲، ص ۶۱۵٫

14.  همان.

15.  الدُعاء مُخُ العباده، وسائل‏الشيعه، ج ۷، ص ۲۷٫

16. من استدام قرع الباب وَلَجَّّ وَلَج، غررالحكم، ص ۱۹۳٫