محو دلدار : فضيلت ماه خدا (خُلُق ۳۰)
برگرفته از سخنان آيت الله ناصري حفظه‌الله

بسم الله الرحمن الرحيم. لاحول و لا قوة الّا بالله العلي العظيم…
يا أيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون؛۱
اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد! روزه بر شما نوشته شده است؛ همان‏گونه كه بر كسانى كه قبل از شما بودند، نوشته شد؛ باشد که پرهيزكار شويد.
آيات و روايات متعددي درباره عظمت و جايگاه ماه مبارک رمضان وجود دارد؛ از جمله پيامبر خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:
اي مردم! اين ماه، ماهي است که خدا فقط به شما اختصاص داده است و آقاي همه ماه‌ها مي‌باشد. در آن، شبي است که از هزار شب بهتر است. در اين ماه، درهاي جهنم بسته مي‌شود و درهاي بهشت باز مي‌گردد. هرکس وارد اين ماه شود و خدا او را نيامرزد، از رحمت خدا دور شده است.۲
يکي از خصوصيات ماه مبارک رمضان، اين است که رحلت وصي همه پيغمبرها -از حضرت آدم گرفته تا خاتم عليهم السلام- در ماه مبارک بوده است که يا به شهادت رسيده‌اند و يا فوت کرده¬‌اند. آثار عجيبي براي اين ماه است. از روايات، استفاده
مي‌شود که آثار اين ماه در هيچ يک از يازده ماه ديگر نيست. همان‌طور که پيغمبر اکرم صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:
هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللهِ وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ أهْلِ كَرَامَةِ اللهِ أنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَاب‏؛۳ماه مبارک رمضان، ماهي است که در آن به مهماني خدا دعوت شده‌ايد و در آن، اهل کرامت و احترام شمرده شده‌ايد. نَفَس‌هاي شما در آن، تسبيح و خواب شما در آن، عبادت و عملهاي شما در آن، مورد قبول و دعاهاي شما در آن، مستجاب است.
اين فضايل و آثار، به ماه رمضان اختصاص دارد. ماه رمضان، ماه ضيافت و مهماني خدا است. معناي ضيافت چيست؟ ضيافت به معناي بايگاني کردن پرونده‌ها، عفو و بخشش گناهان و نزول رحمت و برکات الهي و کنترل شدن شيطان است. يگانه ماهي که شيطان در آن، غل ‌و زنجير مي‌شود، ماه مبارک است. شيطان و بچه‌هايش را غل‌ و زنجير مي‌کنند که سراغ ناصري نروند. کسي مي‌پرسيد: «شما که مي‌فرماييد شيطان در ماه مبارک، غل‌ و زنجير است، پس اين گناهان که در اين ماه اتفاق مي‌افتد از کجاست؟» گفتم: «شيطان قبلاً براي اين‌ها سرمايه‌‌گذاري کرده است. اين‌ها خودکار شده‌اند. قبلاً شارژشان کرده است؛ لذا ديگر خودشان دنبال گناه مي‌روند».
لکن اين کيد شيطان و اين شارژي که کرده، ضعيف است. همين‌ که فردي واقعاً «يا الله» بگويد، يا امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف را صدا بزند، درست مي‌شود. به اين صحبت‌ها نبايد اعتنا کرد و نبايد نااميد شد. خدا تمام خطاهاي چندين ساله ما را با يک شب که برويم در خانه او و بگوييم اشتباه کرديم، مي‌بخشد. اين ماه، يک سکوي پرش به سوي حضرت حق مي‌شود که بايد آن را غنيمت شمرد. حيف است اين ماه با ماه‌هاي قبل و بعد، براي ما فرقي نکند. مقتضي موجود است و حضرت حق هم آماده پذيرش مي‌باشد و فقط رفتن ما لازم است تا او هم بفرمايد: خوش آمدي.
اقسام روزه داران
ماه مبارک رمضان، ماه روزه است. آثاري براي روزه بيان شده است؛ براي مثال، فرموده‌اند کسي که روزه بگيرد، دعايش مستجاب است. کسي که روزه بگيرد، مهمان خداست. کسي که روزه بگيرد، خود خدا مزد او است.۴ اما سؤال اين است که آيا همه اين آثار براي همه روزه‌دارها است؟ هر کسي که روزه بگيرد دعايش مستجاب است؟ هر کسي که روزه بگيرد ملائکه با او مصافحه مي‌کنند؟ هر کسي روزه بگيرد، خود خدا مزد اوست و….؟! جواب اين است که روزه بر سه قسم است و هر قسمي، يک اثري دارد. روزه عام، روزه خاص، روزه خاص الخاص. روزه عام اين است که از نُه چيزي که روزه را باطل مي‌کند -که بزرگان در رساله‌ها نوشتند- خودداري شود. آن ‌وقت اين روزه، يک آثار حداقلي دارد؛ مثلاً موجب سلامتي بدن است. زکات بدن شمرده مي‌شود و موجب تخفيف گناهان و نجات از عذاب الهي است. همچنين سبب رفع تکليف روزه است و ديگر قضا و کفاره هم ندارد. چنين شخصي عذاب هم نمي‌شود.
روزه خاص چيست؟ روزه خاص، اين است که از اين نُه چيز پرهيز کند و اضافه بر آن، اعضا و جوارحش هم از گناه پرهيز کنند؛ مثلاً چشمش هم روزه باشد و به نامحرم نگاه نکند. زبانش هم روزه باشد و دروغ نگويد، غيبت نکند، فحاشي نکند. پايش هم روزه باشد و در هر مجلسي حاضر نشود. گوش‌هايش هم روزه باشد؛ يعني به موسيقي گوش ندهد. آثار روزه خاص چيست؟ اثرش اين است که مثلاً عملش مقبول است. يک نمازش، ثواب هفتاد نماز در ماه‌هاي ديگر را دارد. اين روزه است که سپري براي آتش جهنم مي‌شود. تمام جوارحش پاک مي‌شود. تمام گناهانش آمرزيده مي‌شود. صفاي قلب مي آورد.
امام باقر عليه السلام به جابر فرمودند:
اي جابر! هر کس وارد ماه رمضان شود و روزهايش را روزه بگيرد و شب‌زنده‌داري نمايد و زبان و چشم و ديگر اعضايش را از گناه باز دارد، از گناهانش خارج مي‌شود، مثل روزي که تازه از مادر متولد شده بود.۵
حالا من روزه گرفته¬ام؛ اما چقدر غيبت، تهمت، فحاشي و چشم چراني کردم؟ تازه مي‌خواهم آثار معنوي روزه هم برايم باشد! اين طور که نمي‌شود. انسان بايد يک مقداري خودش را کنترل کند، تا بتواند مورد عنايت خاصه حضرت حق قرار بگيرد.
قسم سوم، روزه خاص الخاص است. اين خيلي مهم است؛ يعني هم از آن نه چيز پرهيز مي کند و هم اعضايش روزه هستند و گناه نمي کنند و اضافه بر آن، صفات رذيله‌اش را هم از بين برده است. قلبش هم از غير حق روزه است؛ يعني هميشه متوجه حق است. ابداً معصيت نمي کند؛ حتي فکر معصيت هم نمي‌کند. غرق خداست. همان‌طور که پيغمبر صلي الله عليه وآله وسلم راجع به اميرالمؤمنين عليه السلام مي‌فرمايد: «علي، غرق در خداست».۶همين تعبير را هم حضرت اباعبدالله عليه السلام درباره حضرت علي اکبر عليه السلام مي‌کنند که او غرق در خداست.
اين قسم سوم روزه داري چه اثري دارد؟ اين‌ها هستند که خوابشان عبادت، نفس کشيدنشان تسبيح، عملشان مقبول و دعايشان مستجاب است. اين افراد، هرچه از خدا بخواهند به ايشان مي‌دهد. بعضي همه ثواب‌ها را براي همه روزه دارها مي‌دانند در حالي که اين حساب‌ها نيست. درست است که خدا، ارحم الراحمين است؛ اما عادل و حکيم و قهار هم هست.
حکايت
يک نمونه از افراد دسته سوم را عرض کنم. حضرت عيسي عليه السلام يک بار از خدا درخواست کرد که: «پروردگارا! آيا ممکن است يکي از اولياي الهي را به من نشان بدهي که درجه و مقامش در بهشت مثل من باشد؟» خطاب شد: «در فلان بيابان، دهي است و در آن، يک پيرزني در يک قلعه‌اي هست که از امت تو هم هست و از اولياي ما است». نشاني کامل را گرفت و حرکت کرد و رسيد به آنجا. وارد قلعه که شد، ديد پيرزني است که چشمانش نابيناست و بدنش هم خيلي نحيف است و قدرت راه رفتن و حرکت ندارد. در عين حال، يک پارچه دور خودش گرفته است و مشغول ذکر است. حضرت عيسي عليه السلام که وارد شد گفت: «السلام عليک يا امة الله!». پيرزن هم گفت: «عليک السلام يا روح الله!» حضرت عيسي عليه السلام گفت: «من را که تا به حال نديده‌اي. با هم که صحبت نکرده¬ايم. چشم‌هايت هم که نابيناست. از کجا فهميدي که من روح الله هستم؟» گفت: «يا روح الله! آن کسي که من را به تو معرفي کرد، تو را هم به من معرفي کرد».
آن زن، دائماً حمد و ثناي الهي مي گفت و شکر نعمت‌هاي خدا را به جا مي‌آورد: «الحمد لله علي نعمائه و الشکر علي آلائه». حضرت عيسي گفت: «براي کدام نعمت، خدا را شكر مي كني؟ » گفت: «يا عيسي! هيچ کس مثل من، نعمت به او تمام نشده است». گفت: «خوب؛ خدا چه نعمتي به تو داده است؟» گفت: «قلبي به من داده است شاکر، زباني داده است ذاکر، بدني بر بلا صابر. کيست كه غني‌تر از من باشد؟ بدنم مال او است؛ هر بلايي مي‌خواهد بدهد، بدهد. تشکر مي‌كنم از عناياتي که به من کرده است. چشم من را گرفته است؛ لذا گناه نمي‌کنم. پايم را گرفته؛ لذا گناه نمي‌کنم. وسايل گناه را از من گرفته است».
بندگان خدا و روزه داران واقعي به اين درجه مي‌رسند؛ يعني هميشه به ياد خدا هستند و لذا خدا هم عطاهاي ويژه به ايشان عنايت مي کند. همان‌طور که فرمود:
المؤمن ينظر بنور الله؛۷
مؤمن با نور خدا مي‌بيند.
خدا شاهد است من ديده‌ام و در کتاب‌ها هم نوشته‌اند که بعضي اشخاص در اثر تقوا و پرهيز از گناه، گذشته و آينده را مي‌ديدند. گناه، قلب را از پا در مي‌آورد. ببين شيطان چقدر بازارش رواج دارد؟ اما در مقابل گاه گاه يک کسي در خانه خدا مي‌رود. در قرآن مي‌گويد: «إِنَّ اللهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنينَ أنْفُسَهُمْ وَ أمْوالَهُمْ بِأنَّ لَهُمُ الْجَنَّة»؛۸ يعني خدا خريدار است. خداوند مي‌خرد؛ اما آيا ما هم فروشنده هستيم؟ ما که چيزي نداريم. مُهر گدايي را خدا در پيشاني ما زده و فرموده: «انتم الفقراء الي الله».۹ به هر حال خدا مي‌خرد. چه چيز را مي‌خرد؟ همين نمازهاي ناقص و همين روزه گرفتن‌ها يا صدقه دادن يا احسان به فقرا. يک دست به سر بچه يتيم کشيدن، يک «يا الله» گفتن در شب و نصف شب، اين‌ها متاع ماست.جالب اينجاست که با نعمت‌هاي او همه اين کارها را مي‌کنيم؛ اما باز خدا از ما مي‌خرد؛ لذا با کمال اطمينان در خانه‌اش برو؛ او قبول مي‌کند و مي‌خرد. ممکن است شما بگوييد: من فلان گناه را کردم و خدا من را نمي‌بخشد؛ اما چه کسي است که معصيت نکرده باشد؟ دامن‌هاي همه ما آلوده به گناه است. برادرها! همه در نزد خدا رو سياهيم؛ لکن خدا بخشنده است. مخصوصاً موقع افطار که مي‌شود، خدا ميليون ميليون مي‌بخشد. وقتي نشستي سر سفره، شروع به دعا کردن کن. اول دعا براي امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف مي‌کني؛ بعد هم به خودت دعا مي‌نمايي و افطار مي‌کني. مطمئناً خدا مي‌بخشد. خداي خوبي داريم! مي‌توانيم تمام اين پرونده‌ها را با صادقانه رفتن به درِ خانه خدا، بايگاني کنيم. به جان امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف قسم! با کريمان کارها دشوار نيست؛ خيلي آسان است. خدا خيلي مهربان است.
حکيمانه
نصيب‌هاي گوناگون از تلاوت
قال علي عليه السلام: من قرأ القرآن و هو قائم في الصلاة كان له بكلّ حرف مائة حسنة و من قرأ و هو جالس في الصلاة فله بكلّ حرف خمسون حسنة، و من قرأ في غير صلاة و هو على وضوء فخمس و عشرون حسنة و من قرأ على غير وضوء فعشرحسنات و ما كان من القيام باللّيل فهو أفضل لأنّه أفرغ للقلب؛۱۰
حضرت علي عليه السلام فرمود: هر كس كه در حال ايستاده، در نماز، آيه‏اى از كلام خداوند متعال را تلاوت كند، خداوند در برابر هر حرف، يك صد حسنه برايش مى‏نويسد و اگر در نماز در حال نشسته بخواند، خداوند سبحان در برابر هر حرف، پنجاه حسنه برايش مى‏نويسد و هر کس در غير وقت نماز، در حالي که وضو دارد قرآن بخواند، خداوند در ازاي هر حرف به او بيست و پنج حسنه عطا کند و کسي که در غير نماز در حالي که وضو ندارد، قرآن تلاوت کند، در برابر هر حرف، ده حسنه به او عطا کنند و تلاوتي که در هنگام شب‌زنده‌داري باشد فضيلتش بيشتر است، چراکه قلب انسان فارغ‌تر و توجه او بيشتر است.
پي‌نوشت‌ها
۱٫ سوره بقره: ۱۸۳٫
۲٫ كافي، ج ۴، ص ۶۷٫
۳٫ وسائل‏ الشيعة، ج ۱۰، ص ۳۱۳٫
۴٫ كافي، ج ۴، ص ۶۳٫
۵٫ من‏لايحضره‏الفقيه، ج ۲، ص ۹۸٫
۶٫ بحارالأنوار، ج ۳۹ ، ص ۳۱۳٫
۷٫ بحارالأنوار، ج ۷، ص ۳۲۳٫
۸٫ خدا از مؤمنان جان‌ها و مال‌هايشان را خريد، تا بهشت از آنان باشد. سوره توبه: ۱۱۱٫
۹٫ يا أيُّهَا النَّاسُ أنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللهِ وَ اللهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميد. اى مردم! شما [همگى] نيازمند به خداييد. تنها خداوند است كه بى‏نياز و شايسته هر گونه حمد و ستايش است! سوره فاطر: ۱۵٫
۱۰٫ محجة البيضاء، ج ۳، ص ۲۲۰٫