چشمه زلال :  زوجیت اساس خلقت

سخنرانی جناب حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ جعفر ناصری حفظه‌الله

اشاره
در روز میلاد باسعادت حضرت صدیقه طاهره س مجلس جشن و سروری با حضور همسران و خانواده‌های اعضای بنیاد هاد برگزار شد. سخنران  این جلسه، جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ جعفر ناصری بودند که با توجه به محتوای  ارزشمند این بیانات، تصمیم گرفتیم چشمه زلال این شماره را به انعکاس مشروح سخنان ایشان اختصاص دهیم که در ادامه تقدیم می‌شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدالله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.
اعوذبالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ.

ایام ولادت حضرت صدیقه طاهره س بر همۀ خانواده‌های علاقه‌مند به اهل‌بیت عصمت و طهارت و دوستان بنیاد هاد و خانواده‌های گرامی و محترمشان، مبارک و پرخیر و برکت باد.
عالم، عالم زوجیت است
در عالم، همۀ خلقت از زوج تشکیل می‌شود و زوجیت، صنع و لطف خداست. او «بَديعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض»۱ ‏است و همۀ اشیا را زوج آفریده و فقط در بخش خلقت انسان‌ها نیست که ظرفیتِ زوجیت وجود دارد؛ چنان‌که قرآن می‌فرماید: «وَ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْن؛۲ و از هر چيز جفتى آفريديم»‏.
قانون زوجیت در حیوانات، نباتات و حتی جمادات جاری است؛ بنابراین عالم، عالم زوجیت است.
در رأس قلۀ کمال انسانی، یک زوج ایستاده‌اند. در بلندترین نقطه از کمال انسانی که بشر می‌تواند به آن برسد، از میان تمام مردان، یک نفر هست و آن حضرت محمد مصطفی س است و از سلسلۀ زن‌ها در این قله کمال، حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا س قرار دارد.
تشیع، بهترین فرهنگ جهت خوشبختی زوج‌ها
مدیریت زوجیت، آسان نیست. به گمان من خوشبخت‌ترین زوجیت‌ها، در فرهنگ شیعی شکل می‌گیرد؛ به سبب الگوهایی که قرآن و اهل بیت: به ما ارائه داده‌اند. نگاه به زندگی در فرهنگ شیعی، یک نگاه صحیح و باگذشت است که در آن صبر اهمیت دارد. در این نگاه، هدف از ازدواج ارتقای روح و جان، رشد دادن به شخصیت و ترمیم آن است، و این مسئله‌ کوچکی نیست.
هیچ یک از زوجین، مانع رشد دیگری نیست
با بررسی الگوهای قرآنی درمی‌یابیم که از هیچ زنی پذیرفته نیست که از اعتقاد‌اتش عقب‌نشینی کند، به این بهانه که شوهرش در دین ضعیف است و اهل خدا و دین نیست، یا در سطح مطلوب دینداری قرار ندارد. قرآن در این باره همسر فرعون را مثال می‌زند. فرعون، کسی بود که ربوبیت او را همۀ اقوام و قبایل مصری پذیرفته بودند و در برابر او تسلیم محض بودند. با این حال همسری دارد که از زن‌های برجستۀ عالم است؛ زنی اهل توحید و ایمان که قرآن نقل می‌کند:
وَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لي‏ عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ وَ نَجِّني‏ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ…؛۳
و خدا براى كسانى كه ايمان آورده‌اند، مَثَلى زده است؛ زن فرعون هنگامى كه گفت: “پروردگارا! خانه‌اى براى من نزد خود در بهشت بساز، و مرا از فرعون و كردارش نجات بخش…”‏.
بنابراین زنان می‌توانند به‌قدری رشد کنند که نماد خداپرستی و توحید شوند، با آنکه شوهرشان نماد و اسطورۀ کفر است. گاهی برخی بانوان می‌گویند که قبلاً نماز اول وقت می‌خواندم، اما بعدها که دیدم شوهرم نماز نمی‌خواند، من هم نماز خواندن را رها کردم. یا اینکه می‌گویند من مقید به بیداری سحر بودم، دیدم شوهرم اهمیت نمی‌دهد، من هم آن را رها کردم. قرآن این‌ توجیهات را نمی‌پذیرد.
چه زن و چه مرد، می‌تواند در پرتو ازدواج، خود را به قلۀ رشد و ارتقا برسانند و اصلاً یکی از حکمت‌های ازدواج این است که در کنار یک نفر، زندگی جدید برای دستیابی به رشد مدیریت شود. نمونه‌های بسیاری داریم که مؤید این مطلب است. به قول حکما، یک اضافه و یک نسبت است. از این نسبت، باید به بهترین نحو برای رشد و رسیدن به کمال استفاده کرد و باید بدانیم که عقب‌افتادگی‌ها مربوط به خود ما است. ما نمی‌توانیم همکاری نکردن همسرمان را بهانه کنیم. همسر ما هر قدر هم که بد باشد، بدتر از فرعون که نیست. قرآن می‌فرماید در خانۀ فرعون هم می‌شود رشد یافت و اهل توحید شد. پس حجت بر ما تمام است.
الحمدلله خانواده‌های ایرانی از حداقل‌های اعتقادی برخوردارند و فقط گاهی در اجرا کم می‌آورند. یک بخش از حکمت ازدواج، ساخته شدن در سایه صبوری و خط گرفتن از خدا و انبیای الهی و اهل بیت: است.
زوجیت، سبب رشد است
عالم، عالم زوجیت است و زوجیت، صنع خداست. در قرآن، فقط یک نمونه داریم که یک شخص بدون همسر، رشد یافته است:

الَّتي‏ أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فيها مِنْ رُوحِنا…؛۴
[ياد كن] او [=حضرت مریم] را كه دامانش را حفظ كرد و از روح خويش در او دميديم‏… .

این آیه به مریم مقدس اشاره دارد. حضرت زهرا س سیدۀ نساء عالمین است و مریم، سیدۀ نساء زمان خودش بود. حضرت زهرا س در این جهت، دقیقاً طبق سنت رسول خدا عمل کردند و یک ازدواج رسمی داشتند. اگر مریم، یک عیسی داشت، این بزرگوار یازده عیسی و بزرگ‌تر از عیسی به عالم تحویل داده‌اند. این زوجیت است که انسان را می‌سازد و تکمیل می‌کند و موجب تکثیر انسان‌ها می‌شود.
در مسائل زوجیت و ازدواج، مسائلی را مهم بدانید که خدا و اسلام مهم شمرده است. بعضی دخترخانم‌ها که بالای سی و سی و پنج سال سن دارند، بر اثر سخت‌گیری‌های بی‌مورد، خود را از مسیر زندگی عقب انداخته‌اند که نتیجۀ آن، افسردگی و نگرانی‌های دائمی است.
عوامل مختلف مؤثر بر سعادت فرزند
مهم این است که انسان بتواند زندگی و فرزندانش را مدیریت کند. بعضی فکر می‌کنند همه سعادتمندی فرزند، در وقت انعقاد نطفه رقم می‌خورد؛ در حالی که بخشی از سعادتمندی فرزند هنگام انعقاد نطفه است. بخشی از آن به دوران حمل مربوط می‌شود که مادر باید برای تربیت و رشد و سعادتمندی فرزندش در این نه ماه برنامه داشته باشد. بخشی از سعادتمندی فرزند، مربوط به رضاع [=شیردهی] است. دو سال باید شیردهی به بچه صورت گیرد. دو سال رزق جسمی و روحی فرزند، در اختیار مادری است که به او شیر می‌دهد. این هم بخشی از سعادتمندی بچه را تأمین می‌کند.
بخشی از سعادتمندی فرزند بر اثر تربیت خانوادگی‌اش از دو تا هفت‌سالگی شکل می‌گیرد. بخشی از سعادتمندی بچه مربوط به مدرسه و پیگیری‌های وظایف شخصیتی و رشد او در مدرسه است. بخشی از سعادتمندی او، مربوط به فضاهای بعدی و نوجوانی‌اش است. بخشی نیز به جامعه ربط دارد. همۀ این‌ها دست به دست هم می‌دهند و سعادت یک فرد را رقم می‌زنند.
البته بخش عمده سعادت انسان به کیفیت رزقی وابسته است که پدر به خانه می‌آورد و اعضای خانه مصرف می‌کنند. چگونگی این رزق، سعادتمندی فرزند را رقم می‌زند.
رمز رسیدن به موفقیت و برکات زندگی مشترک
مادر و پدر، از جان و روحشان مایه می‌گذارند تا فرزند به موفقیت برسد. اینها از برکات زوجیت است. تمام سرمایۀ یک زن و مرد مسلمان، به اعتبار نسل و ذریۀ آن‌هاست. در راستای زوجیت، یک زن و مرد مسلمان همدیگر را مدیریت می‌کنند؛ زن، شوهر را و شوهر، زن را. این مدیریت کار کمی نیست. زوجین می‌توانند در کنار مدیریت زندگی، چنانچه فرصت داشته باشند، به دنبال افزایش دانش خود در زمینه علوم قرآنی، حدیث و علوم مختلف باشند.
با توجه به الگوهای قرآنی و اهل‌بیت عصمت و طهارت: می‌توان یک خانوادۀ موفق را تعریف ‌کرد. زوجین بدانند که صبوری‌ و تحمل مشکلات دیربازده است. گاهی خانواده‌ها می‌خواهند خیلی زود به نتیجه برسند که این، امکان‌پذیر نیست؛ پس باید صبوری کرد.
از آنجا که ازدواج امر مهمی است، برای ازدواج فرزندمان باید مدت‌ها صبوری کرد تا نتیجه آن را ببینیم و نباید زود قضاوت کرد. با یک جلسه دیدن و پنج دقیقه صحبت کردن، شناختن حاصل نمی‌شود. مهم‌، مدیریتی است که زن می‌تواند با آن، زندگی خود را سامان دهد و یک خانواده را به عنوان بخشی از جامعه رشد دهد؛ البته در صورتی موفق خواهد بود که صبر پیشه کند.
بهترین زندگی‌ها را خواهیم داشت، به شرطی که رنگ و صبغۀ زندگی و اعتقاداتمان، خدایی، دینی و اهل‌بیتی باشد. اگر شیعیان از فرهنگ‌های گوناگونی که از اروپا می‌آید، دوری بجویند، خانواده‌های محکم، وفادار و موفقی خواهند داشت. هیچ چیز مانند توکل به خدا و توسل به اهل بیت: و البته «صبوری»، پایه‌های یک خانه و خانواده را محکم نمی‌کند.
لزوم توجه زنان به الگوهای قرآنی برای موفقیت در زندگی مشترک
همان‌گونه که گفتیم، زوجیت صنعت خداست و اساس و رکن بنیاد محکم جامعۀ موفق، خانواده است. در موجودات دیگر نیز این رابطه برقرار است. قرآن در تعبیری زیبا می‌فرماید: «وَ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْن؛۵ و از هر چيز، جفتى آفريديم‏».
هیچ راهی را نمی‌توان بدون الگو رفت. هر مسیری، یک اسطوره می‌خواهد. در مورد الگوهای مردان، زیاد بحث شده است؛ اما الان به مناسبت تولد حضرت زهرا۳ به یکی از الگوهای قرآنی طبقه‌بندی‌شده راجع‌به بانوان‌ می‌پردازیم. در یک زاویه، در اسطوره‌های مثبت توحیدی، همسر فرعون، قابل توجه است. این نمونه نشان می‌دهد که ما برای عقب‌نشینی از مبانی اعتقادی و عملی‌مان دلیل و توجیهی نداریم. وقتی یک زن در خانۀ فرعون، اهل توحید می‌شود، دیگر یک خانم نمی‌تواند بگوید که من به این یا آن دلیل، از گام‌های رو به رشد اعتقادی  و عملی‌ام عقب‌نشینی می‌کنم. به هیچ وجه حق عقب‌نشینی در امور مذهبی را نداریم.
لزوم رعایت تقوا و ثبات قدم در زندگی مشترک
زندگی، یعنی ترمیم، و زوجیت، یعنی اصلاح، صبوری، منتظر لطف خدا بودن و ساخته شدن. مطمئن باشیم که خیر به دست خداست. ما باید آنچه را در اختیار داریم به کار گیریم، نه اینکه با معادلات غلط، داشته‌هایمان را هم از دست بدهیم. قرآن می‌فرماید: «وَمَن يَتَّقِ اللهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا؛۶ و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم می‌كند».
اگر در بن‌بست قرار گرفتیم، بدانیم که تقوا، مراعات حدود الهی و توکل، باعث خروج از بن‌بست و مشکلات خواهد بود؛ چه اینکه قرآن می‌فرماید: وَ مَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛۷ و كسى كه بر خدا توكل نمايد، او برايش كافى است».
فقط کافی است ارتباط خود را با خدا حفظ کنیم تا پس از مدتی راه خروج از بن‌بست‌ها را بیابیم:

وَمَن يَتَّقِ اللهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا* وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ؛۸
و هر كس تقوای الهی پیشه کند، [خداوند]  برايش محل خارج شدن [از مشكلات] قرار می‌دهد و او را از جايى كه نمی‌پندارد، روزى می‌دهد.

این رزق، فقط رزق مادی نیست؛ بلکه هر خیری را که انتظار داریم، خداوند برایمان می‌رساند؛ گاهی حتی از راهی که فکرش را هم نمی‌کنیم. خداوند عمل صالح یا نیت خیر یا صبوری کسی را ضایع نمی‌کند. ما گاهی بر اثر ندانستن امور، سعی و تلاش‌هایمان را نیم‌کاره رها می‌کنیم؛ حال آنکه شیطان خیلی خوشحال می‌شود از اینکه ما را افراد ثابت‌قدمی نبیند.

شیطان، دزدی‌های خاصی دارد. شیطان؛ صبوری، حلم، نور، موفقیت و ارتباط با قرآن را می‌دزدد و قهقهه می‌زند. وقتی فردی موفقیت‌هایی پیدا می‌کند، شیطان در او تزلزل اعتقادی درست می‌کند. ثبات‌ قدم، مخصوصاً برای فرزندان و جامعۀ ما، اصولی دارد. اگر می‌خواهیم جامعه‌ای موفق داشته باشیم، باید جلوی ورودی‌های باطل را به خانه‌های خود بگیریم تا فرزندان ما، فضاهایشان فضای علمی، قرآنی و سالم باشد. باید در این جهت سعی بکنیم.
لزوم پیگیری صبورانه و مدام برای اصلاح و تربیت فرزندان
قرآن حضرت اسماعیل را ستایش و مدح می‌کند و می‌گوید:

وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ؛۹
او همواره خانواده‌اش را به نماز و زكات فرمان می‌داد.

حضرت اسماعیل، فرزندانش را به نماز و زکات امر می‌کرد؛ یعنی دائماً دنبال خوشبختی آنها بوده است.
ما نیز باید این‌گونه باشیم. موفقیت پیگیری می‌خواهد. از فرزندانمان صبح و ظهر و شب بپرسیم که نمازت چه شد؟ این یک وظیفۀ مادرانه و پدرانه است. نگوییم رهایش کن، خواب است. خدای متعال حضرت اسماعیل را مدح می‌کند؛ زیرا اهمیت می‌داد که فرزندانش اهل نماز باشند؛ یعنی آنها را رها نمی‌کرد.
اگر مدتی با فرزندتان کار کردید و او را به نماز دعوت نمودید، آثارش را ده یا بیست سال دیگر می‌بینید. بخشی از خوشبختی و سعادت فرزندان ما،‌ با پیگیری‌های مادر محقق می‌شود؛ لذا مادران جامعه امر به نماز را دست‌کم نگیرند. کلمه‌به‌کلمه سفارش‌های مادر، در ذهن بچه ثبت می‌شود؛ منتها گاهی می‌خواهیم زودبازده و نتیجه کار خود را بگیریم و آثار کارهایمان را خیلی زود ببینیم. صبور و مطمئن باشید که اقدامات شما آثار خودش را دارد.
دنیا وآخرت، در گرو مدیرت صحیح زندگی مشترک
هنر زوجیت، مدیریت و ترمیم کاستی‌ها و شخصیت است. انسان، با زوجیت و همسرداری می‌تواند به کاستی‌های خود پی ببرد و آنها را ترمیم کند. البته باید ثبات قدم نشان دهد، صبوری کند و گذشت داشته باشد. موفقیت در دنیا و آخرت، در گرو این صبوری است.
حضرت زینب، الگوی زندگی‌داری
قرآن و اهل‌بیت عصمت و طهارت: الگوی ما هستند. حضرت زینب۳ فرزند حضرت زهرا۳ بود. عبدالله جعفر ـ فرزند جعفر طیار ـ به خواستگاری ایشان آمد. حضرت زینب۳ مسیر رشد خود را طی کرد و در اوج و قلۀ سعادت قرار گرفت و شوهرش را هم همراه خودش برد. آنها دو نوجوان خود را به بهترین شکل تربیت کردند. عبدالله جعفر با اینکه نتوانست در کربلا حضور یابد، نسبت به بچه‌هایش هیچ دریغی نکرد و دو جوان خود را به حضرت سیدالشهدا ع هدیه کرد.
راه رشد بر هیچ یک از زوجین بسته نیست
ما اگر خود و هویت اصلی‌مان را پیدا کنیم، می‌بینیم که راه رشد بر هیچ کس بسته نیست. ما حق نداریم در وظایف، عبادات و رشدمان کوتاهی کنیم به بهانۀ اینکه همسرمان ملتزم نیست و کوتاهی می‌کند. او کوتاهی می‌کند، من هم دیگر صبح‌ها حال ندارم اول وقت نماز بخوانم! اصلاً این بهانه پذیرفتنی نیست. از صنع و لطف خدا راه رشد را برای هیچ کس بسته نیست. اگر ما عقب افتادیم، تقصیر از خودمان است که کم‌کاری کرده‌ایم؛ و الّا راه به سمت قلۀ سعادت باز است.
امیدوارم توانسته باشم به طور خلاصه مطالبی را خدمت خانواده‌های محترم و گرامی بنیاد هاد عرض کنم. باز هم تبریک می‌گویم برای این اجتماع و همکاری که خانم‌های محترم دوستان بنیاد هاد با همسرانشان در راستای رشد فرهنگ و خدمات‌رسانی دارند. حال که شما در فعالیت‌های دینی همسرانتان کمک و حمایت می‌کنید، منتظر خیرات و برکات بعدی‌اش باشید.
الحمدلله مجموعۀ بنیاد هاد هر چه پیش رفته، گسترده‌تر، ثابت‌تر و ریشه‌دارتر فعالیت فرهنگی‌اش را انجام می‌دهد و آنچه که می‌تواند این مجموعه به جامعه ارائه کند، از ارائه و القای فرهنگ دین، علوم تربیتی، تهذیبی، قرآنی، کلامی، اعتقادی و فقهی، بسیار گسترده خواهد بود؛ البته الان در ابتدای راه هستیم. اینها خدماتی است که دوستان بنیاد علمی فرهنگی هاد پای آن ایستاده‌اند و با حمایت خانواده‌های محترمشان مسیر تبلیغ دین را طی می‌کنند.
پایدار باشید. خدای متعال خانواده‌هایی گرم، فرزندانی صالح و سالم به همۀ دوستان نصیب کند. از این ثبات دست برندارید. قدر این فضا را باید دانست. مرکز شیعه و فرهنگی شیعی در همۀ عالم، قم است. قم، زمین پربرکتی است که خیراتش بسیار زیاد است. می‌توانید منتظر خیراتی باشید که از ناحیۀ انتخاب این سرزمین داشته‌اید. باید قدر دانست و خانواده‌ها را قرآنی قرار داد و اهل‌بیتی تربیت کرد. خانواده‌ها و فرزندان ما باید ان‌شاءالله در راستای تربیتی دینی، باعث روشنی چشم ما باشند.
قرآن دعایی نقل می‌کند که اهل ایمان می‌گویند: «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ؛۱۰ خدایا! از همسران و فرزندان ما به گونه‌ای چشم‌روشنی برای ما قرار بده».
امیدواریم که زندگی‌ و فرزندانتان، باعث روشنی چشمتان در دنیا و آخرت باشند.
ان‌شاءالله دل‌هایتان شاد و خانواده‌هایتان مستحکم، برکات از آسمان ساری و جاری، و فرزندانتان سالم و صالح باشند؛ به برکت ذکر صلوات بر محمد و آل محمد.

پی‌نوشت‌ها
۱٫ سوره بقره: ۱۱۷؛ سوره انعام: ۱۰۱٫
۲٫ سوره ذاریات: ۴۹٫
۳٫ سوره تحریم: ۱۱٫
۴٫ سوره انبیاء: ۹۱؛ سوره تحریم: ۱۲٫
۵٫ سوره ذاریات: ۴۹٫
۶٫ سوره طلاق: ۲٫
۷٫ همان: ۳٫
۸ . همان: ۲-۳٫
۹ . سوره مریم: ۵۵٫
۱۰٫ سوره فرقان: ۷۴٫