بسمه تعالی

کد مطلب:۹۶/۸۶/۱۶۲

هر یک از فصل‏ هايى كه خداوند متعال در دنيا طبق حکمت و مصلحت قرار داده، شاهکار است و چه بسا در امور معنوى، هر كس در حالات خود، اين چهار فصل را حس ‏كند؛ فصل طراوت، فصل پاييزى، قبض و گرفتگى. با توجه به ارتباط زمان با برزخ، اگر زمان را در دنیا بررسى كنيم، مى‏ بينيم كه قضایا، معناى ديگرى پيدا مى‏ كند، سعه زمانى، درس ديگری به ما مى ‏دهد. پس اين فصول در حالات خود انسان هم وجود دارد که گاهى به دلائلى حضرات معصومين عليهم‏السلام اشاره به بهار اين فصول كرده‏ اند.
ماه رجب، شعبان و ماه مبارك رمضان مى‏ توانند جزء آن بهارهاى معنوى باشند؛ اما اگر دل انسان از فصل بهار معنوى هم به طراوت ني فتاد، مشكل از خود انسان است. انسان در ابتداى حركت معنوى خود، طبيعى است كه از زمان و مكان استفاده مى‏ كند؛ مثلا روز جمعه را براى خود، پربركت مى‏داند. نسبت به مکان هم همین‌گونه است و مکان‌ها با همدیگر متفاوتند. با توجه به اين‌كه ماه رجب می‌تواند بهار معنوى باشد، نسبت ما با اين بهار مى‏تواند متفاوت باشد؛ يعنى مى‏توانيم خيلى بى‏توجه و گذرا به آن نگاه كنيم و از آن رد شويم، همچنین مى‏توانيم خيلى از آن بهره ببريم. به عبادت در ماه رجب بسیار سفارش شده و به خصوص بر استغفار خیلی تأکید شده است .
اهمیت شناخت زمان
اگر زمان را بيشتر مى‏ شناختيم، شايد بهتر متوجه مى ‏شديم كه زمان‌ها با همدیگر خيلى فرق مى‏ كند و همان‌طور كه اهل بيت عليهم‏السلام سفارش مى‏ كردند حساب و كتاب دارد. پشت پرده، ملكوتى و عالم غيبى است که مراتب دارد و با زمان در ارتباط است. زمان – مخصوصا زمان برزخى – حقيقتى است که بايد خوب از آن بهره برد و با آن انس پيدا كرد.
خدا مى‏ داند گاهى توفيق كه هماهنگ مى‏ شود، انسان در نيم‌ساعت از اوقاتش بهره زیادی مى‏ برد. برای همه ما تجربه شده كه زمان با زمان مى‏ تواند بسیار متفاوت باشد؛ منتهى متأسفانه براى ما اسباب غفلت و تشتت، فراوان شده و طبيعتا امروزه حركت در مسير خودشناسى و معنوى، سخت‏ تر است. البته خيلى از مسائل، حلّ شده و خيلى از عقول و فهم‏ها بالا رفته است؛ اما حركت به سمت خداى متعال شرایط خود را مى ‏طلبد.
يك عابد از عبّاد بنى‌اسرائيل در آن زمان كه زندگى و خلوت‌کردن، بسیار آسان بود و از كثرات دور بود، سالیانی عبادت مى‏ كرد تا عابد بنی‌اسرائیل شود. حالا بعضی مدعى هستند مى‏ خواهیم از بركات معنوى بيشتری بهره ببریم، مى‏خواهیم سرباز امام زمان عليه‌السلام باشیم؛ خوب! اين مرتبه‌ای عالى است؛ امّا تعارف ندارد و شرایط خودش را مى‏ طلبد.
دوری از تشتّت
خداوند متعال در اول سوره بقره، ايمان به غيب را بیان می‌فرماید. ايمان به غيب، غير از الفاظ است. ایمان در مراتب بالا، نیازمند شهود است. يكى از ابعاد و زوايایى كه ما را خيلى مشغول كرده و براى ما بد است، همين تشتتى است كه ما را از توحيد دور مى‏ كند. اگر بخواهيم به سمت خود و باطن خود سفر کنيم، طبيعتا بايد نفس از شلوغى، شهوات و کثرات بیرون بياید؛ آن هم نفسى كه هر لحظه به خودش رنگى مى ‏زند. اللّه‏ اكبر از اين اعجوبه ‏اى كه خداى متعال در بشر نهاده است اللّه‏ اكبر! آن‌قدر تيز و با هوش است و آن‌قدر درون افراد را خوب مى‏ شناسد، مثل خون در رگ‏هاى بنى ‏آدم جريان دارد. قبل از اين‌كه يك خطور خوب به سمت انسان بیاید، دقيقا اطلاع دارد؛ لذا يك مشكل ایجاد می‌کند و يك خطور بد مى‏ فرستد. اين‌ها برای كسى است كه مى‏ خواهد کمی خودشناسى پيدا بكند.
فصل پاييزى كه ذکر شد، ممكن است در فصول زندگى بر ما عارض شود و ما را از حيث معنوى سرد كند؛ پشت‌كار، توجهات و توسلات را كم كند؛ ولی ماه رجب خيلى پربركت است. يك عزم و يك اراده مى‏ خواهد. آن بزرگوار (پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله) كه گُل خلقت بود، در ایامی، بستر خوابش را جمع مى‏ كرد. بالأخره اين‌ها براى ما درس است كه حركت جدیدی را در ماه رجب شروع كنيم.
فضیلت ماه رجب 
مرحوم ملكى تبريزى قدس‌سره در کتاب المراقبات درباره عرب‌های جاهلی قبل از اسلام مى ‏فرمايند: «كانوا ينتظرونه لحوائجهم»؛ عرب‌های جاهلی، منتظر ماه رجب مى‏ شدند برای این‌که حوائج خود را به دست آورند. آن‌ها نیز به شرافت اين ماه پى‌برده بودند.
ماه رجب، ماه اميرالمؤمنين عليه‌السلام و ماه ولايت است، ماه تولد اميرالمؤمنين عليه‌السلام است. درباره ماه رجب روایتی نقل شده است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند:

إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى نَصَبَ فِي السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَکا يُقَالُ لَهُ الدَّاعِي فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ يُنَادِي [نادى‏] ذَلِكَ الْمَلَكُ كُلَّ لَيْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى‏ لِلذَّاكِرِينَ طُوبَى لِلطَّائِعِينَ وَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَا جَلِيسُ‏ مَنْ جَالَسَنِي وَ مُطِيعُ مَنْ أَطَاعَنِي وَ غَافِرُ مَنِ اسْتَغْفَرَنِي الشَّهْرُ شَهْرِي وَ الْعَبْدُ عَبْدِي وَ الرَّحْمَةُ رَحْمَتِي فَمَنْ دَعَانِي فِي هَذَا الشَّهْرِ أَجَبْتُهُ وَ مَنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ وَ مَنِ اسْتَهْدَانِي هَدَيْتُهُ وَ جَعَلْتُ هَذَا الشَّهْرَ حَبْلًا بَيْنِي وَ بَيْنَ عِبَادِي فَمَنِ اعْتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إِلَي‏؛ (۱)
همانا خدا فرشته‌اي را به نام «داعي» در آسمان هفتم مأمور کرده تا هر گاه هلال ماه رجب رؤيت شد از سر شب تا به صبح ندا دهد: خوشا به حال ذاكران و خوشا به حال فرمان‌برداران و اطاعت‌كنندگان! و اعلام می‌كند كه خداي كريم مي‌فرمايد: من همنشينم با كسي كه با من همنشيني کند و مطيعِ كسي هستم كـه مرا اطاعت كند و آمرزنده كسي هستم كه از من آمرزش بطلبد. این ماه (رجب)، ماه من و بنده، بنده من و رحمت (واقعي)، رحمت من است. هر كس در اين ماه مرا بخواند، او را اجابت مي‌كنم، و هر كس از من چيزي بخواهد، به او عطا می‌نمایم، و هر كس از من هدايت بخواهد، او را هادي خواهم بود. اين ماه را وسيله‌اي بين خود و بندگانم قرار دادم؛ پس هر كس به آن متمسك شود، به من مي‌رسد.

گاهى يك ظرف زمان مى‏تواند «حبل» شود؛ یعنی وسيله ‏اى براى تقرّب به حق‌تعالى شود. به هر حال يك عزم و یک اراده در ماه رجب لازم است. اگر کسی مى ‏خواهد در ماه مبارک رمضان بهره ببرد، بايد از ماه رجب خودش را آماده كند. اگر مى‏ خواهد به درك ليلةالقدر نزديك‏تر شود، از اول رجب بايد كار كند. از اهتمام اهل بيت عليهم‌السلام انسان باید بفهمد که چه خبر است. كسى که مى‏ خواهد انس با قرآن پيدا كند، باید از ماه رجب شروع کند. برای درك درست ماه مبارك رمضان باید از ماه رجب شروع کرد.
حرکت به سمت خداى متعال، قاعده داشته است. شما در سيره اوليا نگاه كنيد، متوجه می‌شوید که حرکت معنوی قاعده داشته است؛ قاعده ‏های آن هم متقن، دقيق، شفاف و زلال بوده است؛ اما متأسفانه در این زمانه، بعضی از قضايا متفاوت شده است.
اعمال ماه رجب
ماه مبارك رجب، فصل بسيار خوبى است. به نظر مى ‏آيد اگر انسان بخواهد برنامه ‏اى براى خودش تنظيم كند، ارتباط محكمى با قرآن لازم است. هر کسی در حدّ توان، بخشى از شب را بايد با قرآن انس داشته باشد و اگر این انس را در ماه شعبان نیز ادامه دهد، در ماه مبارک رمضان جواب مى‏ دهد؛ به اين معنا كه انسان در ايام نزول قرآن، حس انس فوق‌العاده ‏اى با قرآن خواهد كرد. همچنین سوره توحید، ذكر «لااله الا اللّه» و‏ نمازهايى كه وارد شده است، خوانده شود.
خداوند آیت الله كشميرى قدس‌سره را رحمت كند؛ می‌فرمودند: مرحوم آیت الله قاضى قدس‌سره و بعضى از اساتيد خيلى سفارش می‌کردند كه در طول ماه رجب، ده هزار سوره توحيد بخوانيد؛ يعنى هر روز از ماه رجب، حدود چهارصد سوره توحید خوانده شود. این دستور در روایات هم ذکر شده است.
عمل دیگری که خيلى تناسب دارد، روزه در ماه رجب است؛ منتهى نه به گونه‌ای که خستگى بياورد؛ بلکه طوری روزه بگیرد که در ماه شعبان نیز بتواند ادامه بدهد و براى ماه رمضان آماده‏ تر باشد.
يكي از اذكارى كه در ماه رجب وارد شده، ذكر «سبحان اللّه» است ‏ که خيلى براى حركت در مسير خدا و اهل‌بيت عليهمالسلام تناسب دارد. درمان ‏هايى كه گفته‏ اند همه روى حساب و كتاب است. به نظر مى ‏آيد، انسان اگر بخواهد واقعا يك حركت مستقيم، معتدل و نتیجه‌بخش داشته باشد، باید انس با قرآن و توسل به امیرالمؤمنین و حضرت صاحب الامرعليهماالسلام داشته باشد. بعضى از اساتيد – خدا رحمتشان كند – مى‏ فرمودند: زيارت جامعه شناسنامه اهل بيت عليهمالسلام است. شما به عنوان وظيفه، هر شب نسبت به حضرت بقية اللّه ‏روحى‌له‌الفداء اداىِ احترام كنيد که اين در دل تثبيت مى ‏شود. كلمه‌به‌كلمه زيارت جامعه، دسته گلى بهشتى از معارف است؛ منتهى توجه مى‏ خواهد. دل بايد خاضع باشد. نباید در مقامات اهل بيت عليهمالسلام شبهه داشت. انسان باید شبهات را با توجهات به اهل بيت عليهمالسلام و با ذكر «لا اله الا اللّه» رد كند. با عنایتی كه آقا اميرالمؤمنين يا حضرت بقيةاللّه ‏عليهماالسلام به کسی می‌کنند، یک عُمر خودش و نسلش تضمين مى‏ شوند. در خيلى از ابعاد اين‌گونه است كه يك نظر و يك دعا، يك نگاه از طرف آقا امام زمان عليهالسلام دل‏ها را زنده نگه مى‏ دارد.

(۱)إقبال الأعمال (ط – القديمة)، ج‏۲، ص: ۶۲۸