کلام راهبر

روز محاسبه

مقام معظم رهبری مدظله‌العالی

گناهان، صورت مُلکی عذاب الهی هستند؛ صورت دنیایىِ عذاب الهی هم همین گناهانند. اینکه در آیه‌ شریفه می‌فرماید:

إِنَّ الَّذينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى‏ ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ في‏ بُطُونِهِمْ ناراً؛۱

[كسانى كه اموال يتيمان را به ظلم و ستم مى‏خورند، [در حقيقت] تنها آتش مى‏خورند.]

معنایش همین است؛ یعنی شما وقتی کسی را که مال یتیم می‌خورد، نگاه می‌کنید، ظاهر قضیه این است که مالی را بلعید و حرامی به کیسه‌ خود زد؛ اما باطن قضیه این است که او دارد در درونِ خودش آتش تعبیه می‌کند؛ این، همان آتش جهنم است. کسی که لذت حرامی را در اینجا آزمایش می‌کند، این لذت، صورت ظاهر قضیه است باطن قضیه در آن حیات واقعی، آشکار می‌شود؛ آنجایی که پرده‌های اوهام از جلوی چشم انسان فرو می‌افتد و حقایق در مقابل او آشکار می‌شود:

هُنالِكَ‏ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَت‏؛۲

در آنجا، هر كس عملى را كه قبلاً انجام داده است، مى‏آزمايد.

آن روز، همین لذتِ اینجایی و دنیایی، عبارت است از یک عذاب و شکنجه‌ دوزخی. آن روز، روزی است که واقعیات و حقایق، خود را آشکار می‌کنند:

هُنالِكَ‏ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَت.

و آنچه را که انسان انجام داده است، حقایق و بطون و ملکات آن در آنجا آشکار می‌شود.

روح ما، ملکات ما و حقایق وجودی ما هم در آنجا خودش را نشان می‌دهد. مولوی می‌گوید:

ای دریده پوستین یوسفان

گرگ برخیزی از این خواب گران‌

پنجه‌ درنده‌ای که یوسف‌ها را در اینجا می‌درد و انسان‌های مظلوم را زیر پا له می‌کند، باطنش گرگ است؛ انسان نیست. این باطن در آنجا خودش را نشان می‌دهد و ظاهر می‌شود. ما نباید قیامت را فراموش کنیم. قیامت، واقعه‌ عظیمی است. ما باید همیشه یاد قیامت را در ذهن خود داشته باشیم و از قیامت بترسیم.

آیه‌ شریفه درباره‌ قیامت می‌فرماید:

يَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِها وَ الَّذينَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْها وَ يَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَق‏؛۳

[كسانى كه به قيامت ايمان ندارند، درباره آن، شتاب مى‌کنند؛ ولى آن‌ها كه ايمان آورده‏اند، پيوسته از آن هراسانند و مى‏دانند آن، حق است.]

کفار قریش به پیغمبر می‌گفتند: «قیامت و جهنمی که ما را از آن می‌ترسانی، کجاست؟» قرآن می‌فرماید:

وَ الَّذينَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْها؛

[کسانی‌که ایمان دارند، از قیامت بیمناکند.]

قیامت، حقیقتاً این‌گونه است. باید از قیامت ترسناک بود. باید قیامت را از یاد نبرد؛ این ضامن حفظ ماست. قیامت، روز عرضه شدن بر خداست:

وَ عُرِضُوا عَلى‏ رَبِّكَ صَفًّا؛

[آن‌ها همه در يك صف به [پيشگاه] پروردگارت عرضه مى‏شوند].

انسان با حقیقت خود، با باطن قلب خود، با ملکات راسخه‌ نفس خود، در مقابل خدای متعال آشکار می‌شود. اینجا هم خدای متعال، باطن ما را می‌بیند؛ اما آنجا دیگر هیچ پرده‌پوشیی وجود ندارد. خود ما هم می‌فهمیم و می‌بینیم. خود ما هم خود را محکوم می‌کنیم. روز جزا، روز پاسخ‌گویی است؛ پاسخ‌گویی به معنای واقعی کلمه؛ پاسخ‌گویی بدون امکان رفع و رجوع بی‌مورد. اصلاً نمی‌شود انسان عذر دروغین و بی‌خودی بیاورد. انسان در مقابل خدای متعال است. او گریبان انسان را می‌گیرد. قیامت، روز محاسبه‌ بی‌اغماض است. همه ما محاسبه می‌شویم. قیامت، روز بسته شدن زبان است. زبان‌بازی‌هایی که اینجا می‌توان کرد، آنجا دیگر نیست:

هَذَا يَوْمُ لَايَنطِقُون وَ لَايُؤْذَنُ لَهُمْ فَيَعْتَذِرُون‏؛۴

[اين، روزى است كه سخن نمى‌گويند و به آنان رخصت [عذرخواهى] داده نمى‏شود و عذرخواهى نمى‌كنند.]

[در آن روز] زبان، بسته می‌شود؛ آن‌گاه، باطن و ملکات و اعضا و جوارح انسان حرف می‌زنند. اگر در دلمان حقد، حسد، بدبینی، بدخواهی، امراض گوناگون قلبی، کین‌ورزی نسبت به صالحان، و شوق و عشق نسبت به گناهان، پنهان کرده باشیم، آنجا همه آشکار می‌شود. قیامت، واقعه‌ عجیبی است:

الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلى‏ أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَيْديهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ؛۵

[امروز بر دهانشان مُهر مى‏نهيم، و دست‌هايشان با ما سخن مى‌گويند و پاهايشان كارهايى را كه انجام مى‏دادند، شهادت مى‏دهند!]

آیات مربوط به قیامت، تکان‌دهنده است. من پیشنهاد می‌کنم هر کدام به تنهایی آیات قیامت را مرور کنیم؛ چون به آن احتیاج داریم.۶

پی‌نوشت‌ها

1. سوره نساء: ۱۰٫
2. سوره یونس: ۳۰٫
3. سوره شوری: ۱۸٫
4. سوره مرسلات: ۳۵-۳۶٫
5. سوره یس: ۶۵٫
6. بخشی از سخنان معظم له در دیدار کارگزاران نظام: ۶/۸/۱۳۸۳٫