کد مطلب  :  ۳۱/ ۸۵/ ۹۵

چه بسیار افرادی که قصد کنترل نفس خود را دارند؛ اما موفق نمی‌شوند. مثلا در غذاخوردن، با این که آگاه به مذمت پرخوری است[۱]، ولی آن‌قدر زیاده‌روی می‌کند که به مرگ، نزدیک می‌شود و باز هم دست برنمی‌دارد. یا این که در شهوترانی، آن‌قدر افراط می‌کند که نتیجه آن، عدم کنترل شهوت است. بعد از آن مي‌گويد: عالَم، عالَم جبر است [و انسان نمی‌تواند خود را کنترل کند]. در حالی که عالَم جبر نيست؛ بلکه این شخص، مقدمه را رها كرده‌ است. راه اصلاح را بايد از مقدمه شروع كرد. زمانی که در بطن مشكل افتاد، مي‌بيند هيچ راه بيرون‌آمدنی نيست، و مي‌گويد: اين بخش، در اختیار من نيست. بله! الآن در اختیار تو نيست؛ ولي مراحل قبل از آن در اختیار تو بود و خودت را گرفتار كردي. كسي كه مي‌خواهد خودش را از يك ساختمان چندطبقه رها كند، اگر وسط راه پشيمان شود و بگويد: نجات یافتن در اختیار من نیست، آيا وسط راه، نجات پيدا مي‌كند؟ اگر همين الآن بخواهي از مشكل شهوت، نجات پیدا کنی، گاهي نمي‌شود؛ ولي راه‌هايي – مانند روزه گرفتن – برای بیرون آمدن از این مشکل وجود دارد.

اگر انسان در زندگي، بعضي مراعات‌ها را نكند، به جايي مي‌رود كه اختيار از دستش گرفته شود؛ بيماري اضافه مي‌شود، بي‌توفيقي اضافه مي‌شود، توفيقات درس و علم مي‌رود، توفيقات بيداري شب مي‌رود و محبت دنيا مضاعف مي‌شود. اگر اين‌ها را قدر ندانست و به سمت اصلاح این امور حرکت نکرد، در مراتب بعدي دچار مشكلات بيشتري مي‌شود. گرفتاري‌ها انواع و اقسام دارد؛ ولي عموم مردم به این نوع مشکلات گرفتار هستند. مواقعی که خودش كوتاهي و اهمال مي‌كند، توفيقات را از دست مي‌دهد؛ زمان را از دست مي‌دهد و به صفاتي گرفتار مي‌شود كه ديگر نمي‌تواند آن‌ ها را ترك كند. اگر به مراحل و مقدمات قبل برگشت و راه اصلاح آنها را پيش گرفت، خوب مي‌شود و متوجه می‌شود كه مشكلاتش كمتر مي‌شود؛ اما اگر شهوت‌رانی را ادامه داد و يك مقدار هم اضافه كرد، بار او همين‌طور سنگين مي‌شود. بار كه سنگين شد، در مرحله بعد، دچار يك بلا يا بيماري خطرناك يا دچار سختي‌هاي شديد ديگر مي‌شود.

[۱] عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ـ علیه السلام ـ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ كَثْرَةَ الْأَكْلِ‏ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ـ علیه السلام ـ لَيْسَ لِابْنِ آدَمَ بُدٌّ مِنْ أَكْلَةٍ يُقِيمُ بِهَا صُلْبَهُ فَإِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ طَعَاماً فَلْيَجْعَلْ ثُلُثَ بَطْنِهِ لِلطَّعَامِ وَ ثُلُثَ‏ بَطْنِهِ لِلشَّرَابِ وَ ثُلُثَ بَطْنِهِ لِلنَّفَسِ وَ لَا تَسَمَّنُوا تَسَمُّنَ الْخَنَازِيرِ لِلذَّبْحِ؛ امام صادق  علیه السلام فرمودند: پرخوری نزد خداوند متعال، مبغوض است. همچنین آن حضرت علیه السلام فرمودند: چاره‌ای نیست که انسان، طعامی که او را زنده نگه دارد، مصرف کند. پس یک‌سوم معده را برای غذا، یک‌سوم آن را برای آب و یک‌سوم آن را برای نفس کشیدن قرار دهید و مانند خوک‌هایی که برای ذبح پرورش می‌دهند خود را نپرورانید. (اصول الکافی، ج‏۶ ، ص۲۶۹).