کد مطلب   : ۱۹/ ۸۵/ ۹۴

يكى از زواياى قوه واهمه، احساس طلب بیجا از خداوند متعال است؛ یعنی از طرفی نادیده گرفتن موانعی است که انسان را از خداوند متعال دور می‌کند؛ مانند شهوت، خوراك، معاشرت‌های زیان‌آور، و از طرف دیگر وقتی دو ركعت نماز می‌خواند، منتظر حضرت جبرائيل علیه‌السلام است. این احساس طلب، از علایم حُمق است. همان طوری که در روایتی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده است:

احمق النّاس من يمنع البرّ و يطلب الشّكر و يفعل‌ الشّرّ و يتوقّع ثواب الخير؛[۱]

نادان‌ترين مردم يا كم‌عقل‌ترين مردم كسى است كه احسان نمی‌کند؛ ولی انتظار دارد كه از او تشكر كنند و بدى می‌کند؛ ولی توقّع پاداش نیکو را دارد.

بعضی‌ها قاعده را نمی‌دانند که كار و زحمت لازم است و با تنبلى، كارى پيش نمى‌رود. خواب و خوراكِ بیش از حدّ، مانع هستند. از اين‌ها هم كه انسان نجات پيدا كند، موانع دیگری هست که باید اصلاح شود.

بشر، بزرگ آفريده‌ شده است و نباید اسیر موانعی مانند شهوت و غضب باشد. بايد خود و جایگاه خود را بشناسد، باید رشد کند تا حيات طيّبه پيدا كند.

پناه بر خدا از زمانی که انسان، اسير غضب مى‌شود! مانند يك جانور است که همه حركات او نشان از چنين غضبى دارد. نادان‌ترين افراد كسى است كه با وجود ضعف، خود را قوى مى‌پندارد؛ با وجود نقص، خود را كامل مى‌پندارد و با وجود جهل، خود را دانا فرض می‌کند و با این وجود، خود را طلب‌کار خدا می‌داند. اين‌ گونه افراد، ديرتر درمان مى‌شوند. در بيمارى‌هاى روانى، زمانی که بيمار، بیماری خود را قبول دارد، درمان او آسان‌تر است؛ اما بسیاری از بيمارهاى روانى مى‌گويند: اصلاً ما مشكل نداریم؛ از این رو به پزشک هم مراجعه نمی‌کنند. اين‌ها به دلیل سرايت جهل است.

انسان بايد قبول کند مشکلاتی دارد و ریشه مشکلات از خود اوست و برای از بین بردن ضعفهای خود، خيلى از خداوند، درخواست اصلاح کند و بسیار زحمت بكشد و بیخود و بیجا طلب‌کار خدا نباشد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نهج البلاغه فرموده‌اند:

فَعَلَيْكُمْ بِالْجَدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ التَّأَهُّبِ‌ وَ الِاسْتِعْدَادِ وَ التَّزَوُّدِ فِي مَنْزِلِ الزَّاد؛^[۲]

بر شما باد به تلاش و سخت‌كوشی و مهیا شدن و آماده گشتن و تهیه زاد و توشه در جایگاهِ توشه‌گرفتن [دنیا].

  اگر كسى مى‌گويد من خدا را دوست دارم، علامت محبت او بیداری شب است؛ کسی که محبّ خداست، از عشق خداوند چطور مى‌تواند بخوابد؟! نفس قدسى است که مى‌تواند محبّ خداوند متعال باشد و نفس قدسی یعنی نفسى كه از شهوت، خيال و وهم، خارج شده باشد.

همچنانکه در روایتی از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است:

كَانَ فِيمَا نَاجَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ عَلَيْهِ السَّلَامُ أَنْ قَالَ لَهُ يَا ابْنَ عِمْرَانَ كَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يُحِبُّنِي فَإِذَا جَنَّهُ اللَّيْلُ نَامَ عَنِّي أَ لَيْسَ كُلُّ مُحِبٍّ يُحِبُّ خَلْوَةَ حَبِيبِهِ؛^[۳]

خداوند متعال به حضرت موسی علیه‌السلام فرمود: «دروغ می گوید کسی که گمان می‌کند مرا دوست دارد؛ ولی تمام شب را می‌خوابد. آیا هر محبّی، خلوت کردن با حبیب خود را دوست ندارد»؟!

[۱] . غررالحکم، ص ۷۷

[۲] . نهج البلاغة، خطبه ۲۳۰

[۳] . بحارالانوار، ج۱۳، ص ۳۲۹