بسم الله الرحمن الرحیم

کد مطلب:۹۵/۸۷/۱۱۱

براي حركت معنوی، روشي شفاف و قاعده‌مند لازم است. خطري كه حرکت بعضی از افراد را تهدید می‌کند، این است که بر اثر مطالعات و شنیده‌ها، به تدریج به سمتی حرکت می‌کند که خودش به نتیجه رسیده است. این‌گونه حرکت‌ها خیلی جواب نمی‌دهد. اين طريق، شرایط و قواعد دارد؛ اما مسأله مهم این است که انسان بتواند این قواعد را در خودش پياده كند. گاهي انسان مي‌داند؛ ولي نمي‌تواند. گاهي جهل انسان، جهل مركب است. گاهی انسان مي‌داند؛ ولي نمي‌خواهد. گاهي هم سعي در توجيه و تصحيح راه خود دارد. همه اين‌ها بيماري است. جهل مركب، سخت‌ترين نوع بیماری است. اگر ما همين حداقل را داشته باشيم كه اولاً بخواهيم، ثانیاً خودمان را حقیقتاً در معرض اصلاح قرار بدهيم و ثالثاً براي رسیدن به خواسته‌هاي نفسانی، توجيه‌کننده نباشيم، حركت ما حرکت صحیحی خواهد شد و به نتيجه هم خواهد رسيد.

خطراتي كه معمولا انسان‌ها را در این راه تهديد مي‌كند، بزرگان بيان كرده‌اند؛ اما مشکلاتِ هر قسمت از اين طريق، متفاوت است و به تبع آن، راهكارهای درماني‌ آن مشکلات نیز متفاوت است. دو نفر در يك مقطع با يك مشكل، ممكن است دو نوع درمان متفاوت داشته باشد. این‌ها چيزي نيست كه بتوان فقط از كتاب‌ها استخراج کرد.

پايه‌هاي شخصيتي انسان كه منشأ صدور عمل هستند تحت تأثير هزاران نوع از آثار و شاكله‌هاست.

قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ‌‌‌‌‌‌‌ عَلى‌‌‌‌‌‌‌ شاكِلَتِه‌‌‌‌‌‌‌؛[۱]

بگو كه هر كس بر حسب ساختار و طبيعت خود عمل می‌کند.

انسان بايد خودش را بشناسد تا بتواند حرکت صحیحی را شروع کند. سينه انسان باید گنجايش این معارف را داشته باشد:

وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنين‌‌‌‌‌‌‌؛[۲]

و كسانى كه در اقامه دين ما مجاهده مى‌‌‌‌‌‌‌كنند ما به سوى راه‌‌‌‌‌‌‌هاى خود هدايتشان مى‌‌‌‌‌‌‌كنيم و خدا همواره با نيكوكاران است‌‌‌‌‌‌‌.

اين هدايت از جانب حق‌تعالي مي‌آيد؛ اما آن چيزي كه وظيفه عبد است، فقط جهاد است؛ البته به شرطی که «فينا» باشد؛ یعنی در راه خدا باشد. شرح صدر را خداوند متعال مي‌دهد. ما يك شاكله‌هاي موجود داريم كه بیماری‌های فراوانی دارد؛ مبتلا به شهوات است؛ عواطفش با مسائل ديگر مخلوط شده است. در آن شاکله، طلب هست؛ اما با دنيا مخلوط شده است. گاهی حس سلطه و سلطنت در ما شدت مي‌كند. بزرگان تمام اين‌ها را با سجده‌های طولاني كنترل مي‌كردند. یک زمانی قواعد، خيلي شفاف و شرایط برای حرکت سلوکی فراهم بود؛ اما الآن خيلي فرق كرده است؛ از این رو قدم گذاشتن در این مسیر، جديّت، سعي و تلاش بيشتر و همچنین همّت و عزم مي‌خواهد.

این طریق، طريق شفافي است. خداوند متعال، راه را بسیار نزديك قرار داده است. يكي از اشعار حافظ است كه بعضي از اكابر علما بر آن شرح نوشته‌اند. حافظ می‌گوید:

چيست اين سقف بلند ساده بسيار نقش                                     زین معما هیچ عاقل در جهان آگاه نیست

 مرحوم نراقي شرح مفصلي درباره این شعر نوشته است كه مراد از این سقف، نفس ناطقه انسانی است. بلندی آن چون از عالم امر است، سادگی به جهت بساطت آن است، پرنقشی به جهت آن که انموذج عالم آفاق است یا مظهر جمیع اسما و صفات الهیه است.[۳] این حقيقت در اختيار ما است.

براي حركت، امكاناتي در اختيار ما هست که نباید بگذاریم آن حقیقت، مبهم بماند تا این‌که در برزخ، صفحاتش برایمان باز شود و ناشناخته از این دنیا برويم. اگر این دریچه برای ما باز شد و سر سوزني به خودمان، به اين راه، به خداي متعال راه پيدا كردیم، آن‌وقت سزاوار است كه امام‌شناسي و معارف ناب نصيبمان شود. بخش عمده‌ای از انسان‌های كره زمين، انسان را فقط يك كارخانه گوشتي متحرک براي همين كارهاي روزمره مي‌دانند. اين تعریفی که با این عظمت از انسان شده است، از بركات انبيا و اهل بيت عليهم‌السلام است. انسان با اين عظمت در مكتب اهل بيت عليهم‌السلام  معنا مي‌یابد و رشد مي‌كند.

در اين طريق شفاف، كوتاهي از خود ما است. اگر ما عزم را جزم كنيم و از همت‌هاي مرده و اوقات به هدر رفته كه بسيار زياد است استفاده كنيم، بهره فراوان مي‌بريم؛ اما اگر استفاده نکنیم، بي‌توفيقي براي ما بي‌توفيقي مي‌آورد و ما را عقب مي‌اندازد.

————————————————————

[۱]. سوره اسراء، آیه ۸۴

[۲] . سوره عنکبوت، آیه ۶۹

[۳] . خزائن، ص ۵۰۷٫