کد مطلب  :  ۱۸/ ۸۵/ ۹۴

یکی از موانع تهذیب، عمل نکردن به عهد و پیمان ‌هایی است که با خداوند می‌ بندیم. حضرت ايوب ـ علیه السلام ـ در حادثه ‌ای از همسرش رحیمه خيلي ناراحت شد و عهد كرد برای تأديبش چند ضربه به او بزند؛ اما بعد پشیمان شد. خداوند متعال خطاب به حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ ‌فرمود:

وَ خُذْ بِيَدِكَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَث؛[۱]
به دستت مشتى چوب تازه و نرم برگير و با آن [یک بار ضربه] بزن و نقض عهد مكن.[۲]

با این کار، همسر ایشان لطمه نمی‌ بیند و همچنین حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ به عهد خود عمل کرده است. انسان باید به تعهداتش با خداوند پایبند باشد. اگر پایبند نبودن به تعهدات در انسان راه پيدا كرد، يك حالت اهمال‌ گرايي در وجود او نسبت به تعهداتش با خدا، پدید مي ‏آيد. اين راه‌ كار كه خداوند به حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ نشان داد، به خاطر اين بود كه اهمال در تعهد، به انسان صدمه نزند.
آبروي ما نزد خداوند رفته است؛ چون با او عهدهایی بسته ‌ا‌یم و بعد، اهمّيت نداده ‌ايم؛ از این رو خداوند، ما را در عهد و نذر به بهاي كمي هم قبول ندارد.
شخصيت انسان، به گونه ‌ای است كه وقتي در فشار قرار مي‏ گيرد، عهدی با خدا می ‌بندد؛ خداوند هم همان حال را برایش حساب می‌ کند. اگر بعد از آن، يك حالت اهمال‌ گرایی برای ما حاصل شد، شخصيت ‏ما در عالم ملكوت، شخصيت سست و پوشالي مي ‏شود و خداوند روي آن حساب نمي ‏كند. در عالم ملكوت، ما را ملاحظه و بررسی مي ‏كنند و نمره‌ای برای تعهدات ما و شخصیت ما قرار مي‏ دهند. خداوند در مورد حضرت آدم ـ علیه السلام ـ که پيغمبر خدا و ابوالبشر است، مي ‏فرمايد:

وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى‏ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِيَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْما؛[۳]
پيش از اين، از آدم پيمان گرفته بوديم؛ امّا او فراموش كرد و عزم استوارى براى او نيافتيم‏.

خداوند، در این آیه به فراموشی حضرت آدم ـ علیه السلام ـ تصريح مي‏ كند.[۴] اگر اين زاويه در وجود ما راه پيدا كرد، خيلي به ما لطمه مي‏ زند.
از این رو در بعضي ادعيه، آمده است:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَغْفِرُكَ لِكُلِ‏ نَذْرٍ نَذَرْتُهُ‏ وَ كُلِّ وَعْدٍ وَعَدْتُهُ وَ كُلِّ عَهْدٍ عَاهَدْتُهُ ثُمَّ لَمْ أَفِ بِهِ؛[۵]
خدایا! از تو آمرزش می‌ خواهم به خاطر همه عهدها و نذرهایی که بستم؛ ولی وفا نکردم.

انسانِ باعزمی که در موقع بلا و سختی، عهدی با خداوند بسته باشد و پایبند به آن عهد نیز باشد، کم هست.
کسی که مشكلي برايش پيش مي ‏آيد و مثلا با نذر یک گوسفند، مشكلش حل مي ‏شود، شخصيتش به گونه ‌ای است که به تعهداتش عمل كرده است؛ اما گاهی ما در يك موقعيتي قرار مي‏ گيريم که اگر صد گوسفند هم نذر كنيم، سودي نمي‏ كند؛ چون به تعهدات گذشته خود عمل نکرده‌ ایم و در نتیجه، شخصيت ما در عالم ملكوت، سست شده است و به حساب نمی ‌آید.
جبران این عهد‌شکنی ‌ها که بیماری نفس به شمار می ‌آید، يكي اصلاح و يكي تحت فشار قرار دادن نفس است. دلیل ابتلای ما به این بیماری این است که ما حضور خدا را جدّي نگرفته ‏ايم؛ با دين خدا، بازي مي ‏كنيم و به قواعد ديني التزامي نداريم. اگر به چيزهايي پایبند هستيم، در مقابل، به يك چيزهايي هم پايبند نيستيم. خلوت‏ و جلوت ‌ما متفاوت است. باطن و ظاهر ما فرق مي ‏كند. يكي از راه ‏کارهای درمان این بیماری این است كه تعهدي با خود نگذاريم، مگر اين كه به هر قيمتي هست آن تعهد را اجرا كنيم؛ یعنی نفس‌ را تحت فشار قرار دهیم تا خدا و دين خدا را جدي ‏تر بگيريم.

———————————————-
۱) سوره ص، آیه ۴۴
۲) تفسير القمي، ج‏۲، ص ۲۴۱
۳) سوره طه، آیه ۱۱۵
۴) کلمه «نسیان» معروف است؛ ولی گاهی از آن کنایه می ‌آورند از ترک وظیفه چون ترک، لازمه فراموشی است؛ زیرا وقتی چیزی فراموش شد ترک هم می‌ شود. (المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص۲۱۹)
۵) البلد الامین، ص ۱۱۷٫