بسم الله الرحمن الرحیم

کد مطلب:۹۵/۸۷/۹۸

سلوک از ابتدا تا انتهای آن، قاعده‌مند و حساب‌شده است. انبيا برگزيدگان خداوند هستند؛ ولي خداوند متعال، قواعد را در مورد آن‌ها نیز مراعات کرده است، تا بقیه افراد، حساب کار را بکنند. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:

وَ ذَا النُّونِ‌‌‌‌‌ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِبا؛[۱]

یونس را ياد كن وقتى كه غضبناك از قوم خود بیرون رفت.

منظور از مغاضبا، «مغاضباً عن القوم» است؛ نه این‌که منظور «مغاضباً عن الله» باشد که بعضی از اهل سنت نوشته‌اند؛[۲] زیرا یك انسان عادي هم در برابر خداوند، مغاضب نمي‌شود، چه برسد به نبي‌ معصومی مانند حضرت یونس عليه‌السلام.

در ادامه آیه فوق آمده است:

فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَعَلَيْه‌‌‌‌‌؛[۳]

يعني «فظنَّ ان لن نضيق عليه»؛

به این معنا که «گمان کرد که ما بر او تنگ نمی‌گیریم». نه اين‌كه این آیه به معنایی باشد که بعضي از اهل سنت مي‌گويند: گمان کرد ما قادر بر او نيستيم.[۴] اين معنا صحیح نیست؛ زیرا در آیات دیگر نیز کلمه «قدر» به معنای «ضاق»؛ یعنی «تنگ‌گرفتن» آمده است؛ مانند آیه

وَ مَنْ‌‌‌‌‌ قُدِرَ عَلَيْهِ‌‌‌‌‌ رِزْقُه‌‌‌‌‌؛[۵]

و آن کس که روزیش تنگ است.

يك حالتي كه گاهی ممکن است برای سالك راه خدا پيش بيايد این است كه از یک طرف از مردم، غضبناک است و از طرف دیگر گمان نمی‌کند كه خداوند متعال او را در اين جايگاه، در فشار قرار بدهد و بر او تنگ بگيرد. اتفاقاً قضیه برعكس می‌شود و خداوند برای همان بندگان گناه‌كار، ارزشي قائل است و بر آن شخص غضبناک، تنگ می‌گیرد. برای حضرت یونس عليه‌السلام  نیز همین حالت پیش آمد؛ لذا خداوند متعال بر او تنگ گرفت که چرا مردم را رها کردی؟ شما مبلّغ و رسول هستی. شما بايد در بين مردم باشي و تا لحظه آخر به هدايت آن‌ها بپردازی.

این‌گونه برخورد خدواند متعال، حاکی از لطف زیاد او به بندگانش است. خدا به سبب مراعات بندگان خود، با یک رسول و نبیّ این‌طور برخورد می‌کند.

بنابراین رسالت، قاعده دارد؛ حتی خداوند به پيامبر ما صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود:

وَ لا تَكُنْ كَصاحِبِ‌‌‌‌‌ الْحُوت‌‌‌‌‌؛[۶]

مانند یونس مباش.

یعنی ای پیامبر! تو مانند یونس، قوم خود را رها نکن.

خداوند چقدر بزرگ است که از یک طرف رسول خود، حضرت یونس را به‌خاطر مردم در فشار قرار می‌دهد و از طرف دیگر با این‌که پیغمبر او ترک اولی کرده است، رحمت خود را شامل حال او قرار می‌دهد تا برگردد و تبلیغ خود را ادامه دهد.

لَوْ لا أَنْ‌‌‌‌‌ تَدارَكَهُ‌‌‌‌‌ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَراءِ وَ هُوَ مَذْمُومٌ؛[۷]

اگر رحمت خدا شامل حال او نمى‌‌‌‌‌شد از سرزنش‌شدگان بود و رانده مى‌‌‌‌‌شد.

 ما غافليم. اگر متوجه باشیم، مي‌بينيم كه خداوند به دل هر مؤمنی کانال زده است. وقتی هر یک از مؤمنين به ارتباط خود با خداوند نظر مي‌كند، گویی خداوند فقط خدای این مؤمن است.

————————————————————–

[۱]. سوره انبیاء، آیه ۸۷٫

[۲]. جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۱، ص ۱۱۸؛ تأویلات اهل السنة، ج ۷، ص ۳۹۶٫

[۳]. سوره انبیاء، آیه ۸۷٫

[۴]. معانی القرآن، ج۲، ص ۲۰۹؛ حاشیة القونوی علی تفسیر البیضاوی، ج۱۲، ص ۵۷۲٫

[۵]. سوره طلاق، آیه ۷٫

[۶]. سوره قلم، آیه ۴۸٫

[۷]. سوره قلم، آیه ۴۹٫